Page 18 - Báo Thái Nguyên - Số Tết Âm Lịch

THÁNG 1+2-2025 SỐ 159+160

ành trình của cơm lam Người Định Hóa thường ăn cơm
bắt đầu từ những ngày lam kèm với muối vừng rang giã Tết về
tháng lao động nơi nhuyễn, cá suối nướng vàng ruộm
Hnương rẫy, khi cuộc hay thịt lợn bản xiên que nướng
sống còn thiếu thốn, đơn sơ. Người thơm nức. Miếng cơm dẻo quánh,
dân miền núi phải tìm cách để mềm mịn, thêm cái bùi bùi, ngậy
mang theo thức ăn trong những ngậy của muối vừng và vị béo
chuyến đi rừng dài ngày. Không thơm từ thịt nướng. Tất cả như hòa
có xoong nồi hay dụng cụ cầu kỳ, quyện với nhau, đưa thực khách NHỚ VỊ
họ nghĩ ra cách dùng những đoạn vào một hành trình cảm nhận đầy
ống tre, nứa non để nấu cơm. Tre, đủ sự đậm đà, trọn vẹn của núi
nứa là những vật liệu sẵn có trong rừng Định Hóa. CƠM LAM
rừng, không chỉ là “nồi cơm tự Hơn cả một món ăn, cơm lam là
nhiên” mà còn góp phần tạo nên cách người dân Định Hóa giữ lại
hương vị độc đáo của món ăn này. hồn cốt của mình qua bao thế hệ.
Anh Hoàng Văn Hồng, xóm Trong các dịp lễ hội hay ngày vui Cơm lam không chỉ là một món ăn
Tam Hợp, xã Lam Vỹ (Định Hóa) của làng bản, cơm lam luôn hiện đơn thuần mà còn là biểu tượng
chia sẻ: Gạo để làm cơm lam phải diện như một biểu tượng của sự no sinh động của văn hóa, của cuộc
là gạo nếp nương, được trồng trên đủ, của sự gắn kết cộng đồng. Bà
các triền đồi, nương cao. Loại gạo Lương Thị Eng, năm nay đã ngoài sống hài hòa giữa con người và
này đặc biệt ở chỗ hạt nhỏ, tròn và 70 tuổi, tại xóm Tam Hợp, xã Lam thiên nhiên. Từ những ngày tháng
mang hương thơm thoang thoảng Vỹ (Định Hóa), kể lại: Tôi vẫn gian khó khi cơm lam là nguồn
của đất trời. Gạo được vo sạch nhớ như in những khoảnh khắc khi sống của những người đi rừng,
trong dòng nước suối trong vắt, còn nhỏ, những buổi sáng se lạnh, đến nay món ăn này vẫn mang
sau đó ngâm qua đêm để mềm, tiếng gà gáy vang vọng từ xa đã theo câu chuyện văn hóa, tình
dẻo hơn khi nấu. Những đoạn ống thấy bố dậy từ lúc trời còn tối mờ. đất, tình người nơi vùng cao Định
tre non xanh tươi, vừa mới chặt Lom khom bên bếp lửa, ông cẩn
được rửa sạch, một đầu bịt lại bằng thận nhồi gạo vào ống tre non, bịt Hóa. Và câu chuyện cơm lam lại
lá chuối rừng tươi, rồi nhồi gạo đầu bằng lá chuối xanh, rồi đặt lên rộn rã lúc xuân về.
cùng một chút nước sạch vào bên bếp than rực lửa. Mùi thơm của
trong. gạo, của tre nứa, quyện cùng hơi
Trên bếp than rực lửa, những ấm của lửa lan tỏa khắp gian bếp
ống cơm được trở đều tay, từng nhỏ. Khi cơm chín, bố nhẹ nhàng
chút một, cho đến khi lớp vỏ ngoài bóc lớp tre cháy xém, để lộ những
cháy xém, hương tre nứa thoang hạt cơm trắng ngần, dẻo mềm. Đó
thoảng quyện lấy mùi gạo nếp. Đó
là lúc người làm cơm phải lắng tai
nghe những tiếng nổ nhỏ của hạt
gạo nở bung bên trong, âm thanh
báo hiệu cơm đã chín dẻo, thơm
lừng.
Cơm lam Định Hóa không chỉ
là món ăn mà còn là một tác phẩm
nghệ thuật của thiên nhiên và bàn
tay con người. Khi bóc lớp vỏ tre
cháy xém, người ta sẽ thấy lộ ra
bên trong một ống cơm trắng ngần, Cơm lam
dẻo quánh. Mùi thơm của gạo hòa được
cùng hương tre, thoảng chút khói nướng trên
bếp, tạo nên một thứ hương vị mộc bếp lửa.
mạc nhưng quyến rũ lạ kỳ.

16 Thái Nguyên Hằng Tháng