Page 88 - Báo Phú Thọ

2025
2025
Xuân Ất tỵ
Sắc đỏ

mùa Xuân
đón

thành An

en theo con đường bánh trái thì càng thể hiện Vào mỗi dịp Tết cổ
dẫn vào làng Ngọc sự sung túc, ấm no. truyền, người Cao Lan sẽ cắt Ông Âu Đức Hợi dán giấy đỏ lên bàn thờ tổ tiên
MTân (khu 13), xã Trong khi những người dán, tạo hình trên những tờ giấy đỏ, của gia đình với ước mong một năm mới bình an, no
Ngọc Quan, huyện Đoan phụ nữ vừa dẻo tay làm các ấm và may mắn.
Hùng, nơi có trên 98% loại bánh truyền thống, sau đó dán lên các vật dụng trong nhà.
cư dân là người dân tộc vừa ngân nga điệu Sình Những hình thù, họa tiết... cầu kỳ, đẹp mắt
Cao Lan sinh sống, dưới ca ngọt ngào, say đắm không chỉ là vật trang trí đơn thuần mà còn Những tấm giấy đỏ
làn khói bếp nhẹ nhàng thì những người đàn ông được cắt dán với
cùng tiết trời se lạnh của trong gia đình cũng hối chứa đựng nhiều giá trị văn hóa, tinh thần, những hình thù, họa
những ngày đầu Xuân, từ hả chuẩn bị cho lễ dán tượng trưng cho ước vọng về một năm mới tiết cầu kỳ, đẹp mắt.
xa chúng tôi đã nhìn thấy giấy đỏ (tiếng Cao Lan an khang, thịnh vượng. Đây là phong
những nếp nhà sàn đặc gọi là Chí Dịt) lên các vật tục đẹp, thể hiện bản sắc độc đáo
trưng của người Cao Lan dụng trong nhà để chúng
dần hiện ra đầy ấm áp, được “nghỉ Tết”. của người Cao Lan từ ngàn
thân thương. Cùng đồng chí Vừa tìm kiếm và sắp đời nay...
cán bộ văn hoá xã, chúng xếp những tờ giấy đỏ, kéo,
tôi đến thăm gia đình ông hồ, ông Hợi vừa kể cho
Âu Đức Hợi - người có uy chúng tôi nghe những “đặc
tín ở làng Ngọc Tân. Lúc sản” đón Tết mà chỉ người
này, những người phụ nữ Cao Lan mới có. Ông tâm cầu nối giữa con người và
trong gia đình ông đang sự: Mỗi dân tộc đều có thần linh, ngày nay vẫn
tất bật làm các món bánh những phong tục đón Tết được lưu truyền rộng rãi
truyền thống để dâng lên tổ độc đáo khác nhau, tạo nên trong cộng đồng người Cao
tiên và thết đãi khách đến một bức tranh văn hóa đặc Lan ở Ngọc Quan. Mỗi tấm
chơi nhà, còn những người sắc muôn màu và người Cao giấy tượng trưng cho lời
đàn ông thì nhanh chóng Lan cũng góp một màu đỏ nguyện ước một năm mới
dọn dẹp, vệ sinh, gia cố nhà rực rỡ vào bức tranh Tết ấm no, mùa màng bội thu,
cửa để chuẩn bị đón Tết. ấy. Ngay từ thưở ấu thơ, đồng thời còn mang ý nghĩa
Sở dĩ ai nấy đều hối hả bởi ông đã được dạy cách cắt tâm linh, giúp xua đuổi tà
người Cao Lan có một quan giấy dán và khấn cầu trong ma, mang lại nhiều niềm
niệm rằng, ngày Tết là phải lễ Chí Dịt. Nghi lễ truyền vui, may mắn. Chính vì thế,
đủ đầy, mâm lễ càng nhiều thống thiêng liêng này là vào những ngày cuối năm
và sang năm mới, khắp các
bản làng người Cao Lan
được điểm tô những sắc đỏ
rực rỡ.
Thời gian ăn Tết của người Cao Lan kéo dài từ 25 tháng Vào những ngày 28,
Chạp đến hết rằm tháng Giêng âm lịch. Từ 25 tháng 29 tháng Chạp, khi các đồ
Chạp trở đi, người Cao Lan bắt đầu tất bật với công việc vật trong nhà, những gốc
chuẩn bị đón Tết. Đầu tiên là làm các loại bánh truyền cây trong vườn đều đã được
thống ngày Tết, trong đó bánh chưng không thể thiếu điểm tô bằng những tờ giấy
được của mỗi gia đình, không chỉ để ăn trong những đỏ, cộng thêm mùi hương
,,
ngày Tết mà còn làm quà biếu để đi lễ Tết họ hàng nội, thơm nồng từ những nồi
,,
ngoại. Cùng với bánh chưng, bánh chim gâu làm bằng bánh toả ra từ góc nhà cũng Giấy đỏ được dán lên cây cối với mong ước xua đuổi sâu bệnh, tà
gạo nếp, bánh gai làm bằng gạo nếp trộn với đỗ xanh là lúc Tết đã đến với người ma.
và mật mía, bánh ngũ sắc, chè lam... cũng là những loại Cao Lan. Từ thời khắc này,
bánh không thể thiếu trong mâm lễ ngày Tết của người họ bắt đầu gác lại những lo toan, bộn bề trong một năm mang ý nghĩa tâm linh sâu
Cao Lan. qua, cùng nhau hát Sình sắc, phản ánh niềm tin và
ca, Vèo ca, múa chim gâu, khát vọng của con người
xúc tép... để cùng nhau đón vào một tương lai tươi sáng.
Xuân mới về trong niềm Việc bảo tồn và phát huy giá
hân hoan, tươi vui, phấn trị của phong tục này giúp
khởi. lưu giữ bản sắc dân tộc, góp
Lễ Chí Dịt của người phần làm phong phú thêm
Cao Lan không chỉ là một nền văn hóa đa sắc màu của
nét đẹp văn hóa mà còn đất nước.

Giấy đỏ thường được cắt thành hình chữ nhật với các
hình dáng hoa văn truyền thống. Giấy đỏ để dán lên
bàn thờ tổ tiên sẽ có kích thước to cỡ 30x50cm, còn
giấy đỏ để dán lên đồ vật sẽ có kích thước khoảng
5x10cm. Giấy đỏ được dán ở khắp mọi nơi trong nhà.
Nếu dán giấy đỏ lên bàn thờ tổ tiên có nghĩa là lời cầu
,,
nguyện ông bà, tổ tiên phù hộ cho cả gia đình được
mạnh khỏe, bình an, may mắn, dán lên đồ vật, dụng
cụ trong nhà như cái cuốc, cái xẻng, con dao... thì
,,
những đồ vật đó sẽ được nghỉ ngơi, đón chào năm
mới cùng con người sau một năm làm việc vất vả. Với
những gốc cây trong vườn nhà, nếu được dán giấy đỏ
thì trong năm mới, những cây ấy sẽ tốt tươi, sai quả,
không có sâu bọ tới xâm lấn.
Sau khi thực hiện xong Lễ Chí Dịt, người Cao Lan cùng nhau hát Sình ca, Vèo ca để vui Xuân,
đón Tết.
88