Page 46 - Báo Đắk Lắk - Số Tết Âm Lịch

chiến tranh biên giới phía tiếp tục tuôn trào. Như
Bắc, người dân Cao Bằng cậu cháu của ông Tiếp là
vào Tây Nguyên lập Nông Văn Tân ở xã Dliê
nghiệp khá đông. Bà con Ya (huyện Krông Năng),
dòng họ ông Tiêp vào tuổi còn ưẻ mà đã đứng
ra thành lập Câu lạc bộ
định cư ở huyện Krông Tiếng tính quê hương,
giưa I rời Đắk Lák Tiếp phấn khởi: “Bây giờ luyện hát, đàn, tham gia
Năng khá nhiều. Ong
nhiều hội diễn lớn nhỏ,
đi lại dễ dàng, thuận tiện,
năm nào tôi cũng vào giành được nhiều giải
Đắk Lắk một lần chơi thưởng tỉnh, huyện...
•PHẠM XUÂN HÙNG thăm bà con”. Tôi hỏi Từ nhiều câu lạc bộ
ông, vào thăm thây cái gì cấp xã, huyện, tỉnh Đắk
ấn tượng nhất. Ông Tiếp Lắk đã thành lập Câu
nói: “Tôi thích nhất là bà lạc bộ hát then - đàn tính
con xa quê nhưng không thuộc Trung tâm Văn hóa
mất gốc. Như làn điệu tỉnh vào đầu năm 2024.
then và cây đàn tính vậy, Chủ nhiệm câu lạc bộ
theo chân người đi xa cả này là bà Luân Thị Liên,
ngàn cây số...”. một nữ nghệ nhân sở hữu
Điệu then của người giọng hát then và ngón
Tày, người Nùng, người đàn tính điêu luyện có
Thái miền Tây Bắc, Đông tiếng trong vùng.
Bắc của Tổ quốc thì đã Những gì đã là văn
quá nổi tiếng. Trong hóa, thuộc về văn hóa thì
ngôn ngữ các dân tộc này sẽ không dễ dàng tàn lụi,
thì “then” là biến âm của mất đi. Từ Cao Bằng xa
thiên, nghĩa là làn điệu, xôi trên đỉnh bản đồ Tổ
điệu hát ười cho, dâng quốc, tôi lại nhớ về Đắk
trời. Tất nhiên, ban đầu Lắk, nhớ về những lần
then dùng ưong những được thưởng thức các tiết
Các nghệ nhân biểu diễn tại Liên hoan nghệ thuật hớt then - đàn tính TP. Buôn Ma Thuật
lần thứ II năm 2024 Anh: Ánh Ngọc nghi lễ tâm linh, sau đó mục hát then, đàn tính ở
xâm nhập dần vào các lễ cao nguyên bazan. Có
■ hìn ở khía cạnh văn hội và cuối cùng trở thành điều gì thật ấm áp khi
■ hóa, ta có cảm giác hòn ngọc của văn hóa, nghĩ về những cộng đồng
■ Tây Nguyên như văn nghệ dân gian, có dân tộc anh em cùng
■ vườn hoa của các mặt trong mọi hoạt động chung sống trên một vùng
dân tộc bản địa anh của đời sống. Nhiều nhà đất, cùng uống nước một
em M’nông, Êđê, J’rai, nghiên cứu khẳng định, nguồn suôi và cùng chia
Bana, Xê Đăng..., rồi hát then và cây đàn tính sẻ những buồn vui, ấm
trong vài ba thập niên trở là phần quan trọng nhất lạnh đời người. Hãy thử
lại, có thêm những bông trong bản sắc văn hóa hình dung đêm trăng giữa
hoa tươi màu của núi rừng cộng đồng, đặc biệt với buôn làng hay bếp lửa
phía Bắc Tổ quốc. Ẫy là cư dân Tày - Nùng. hồng ưong ngôi nhà, bên
tôi nghĩ thế khi nhìn thấy Trở lại với câu chuyện tiết mục đàn goong thủ
biểu tượng cây đàn tính bà Nông Thị Niên. Bà thỉ ân tình của đồng bào
giữa núi rừng, suối reo, Niên kể, cách đây mươi, Êđê tiếp nối với tiếng đàn
thác chảy tại Khu Du lịch mười lăm năm, khi đời tính tẩu gảy gót, thanh
Pắc Bó, tỉnh Cao Bằng. sống ổn định, khá giả thoát của đồng bào Tày,
Thật tình cờ, trong hơn thì những tâm hồn xa Nùng... Bên những tiết
Điệu then, đàn tính trên cao nguyên Đák Lắk. Ảnh: Ánh Ngọc
chuyến đi thăm thú nước xứ muốn lưu giữ và bảo mục giao duyên, tâm tình
non Cao Bằng, trên Quốc tồn văn hóa cội nguồn. của ay ray. kư’ưt là những
lộ 3 đường đến thác Bản xóm, thành thôn, nhà nào xanh, tất cả hiện ra kỳ vĩ Ban đầu tự phát, những day dứt, thiết tha mặn
Giốc, tôi gặp bà Nông cũng con đàn cháu đống. và cuốn hút, rất điển hình nhóm nhỏ lặn lội về quê nồng của làn điệu then.
Thị Niên (65 tuổi, người Xưa nhớ quê hương, bản cho bức tranh non nước đặt làm và mang những Biểu diễn hát then,
dân tộc Tày) từ Đắk Lắk quán lắm nhưng giờ thì vùng Đông Bắc của Tổ cây đàn tính vào Tây đàn tính và cồng chiêng.
về thăm quê. Cùng chung quen rồi. Quê mới giờ quốc. Vùng núi non cảnh Nguyên. Người lớn tuổi Một ở miền Đông Bắc,
chuyến xe buýt với tôi từ đông vui, như làn điệu sắc như thế chắc chắn làn biêt hát then truyền dạy Tây Bắc nghìn trùng
TP. Cao Bằng đi thác Bản then, cây đàn tính đã theo điệu then và tiếng đàn lại người khác, dạy lớp địa đầu Tổ quốc, một ở
Giốc, giữa đường bà Niên bước chân xa xứ mà cất tính âm vang hơn, quyến cháu con học hát. Cứ thế miền cao nguyên cách
xuống Pò Tấu để dự đám lên giữa trời Đắk Lắk”. rũ hơn. Tại đây, cũng lại mà lan ra rộng khắp. Giờ xa vời vợi. Cả hai đóa
cưới người cháu. Chuyện Con đường từ thị trấn tình cờ tôi gặp ông Nông thì các câu lạc bộ hát then hoa tươi thắm trong vườn
trò một lúc chúng tôi Trùng Khánh vào xã Văn Tiếp (68 tuổi, ngươi có mặt khắp nơi, ngay hoa chung các dân tộc
cùng nhắc đến làn điệu Phong Nậm thuộc huyện dân tộc Tày). Ông là cựu cả trên mạng xã hội như anh em ở Đắk Lắk nói
then. Bà Niên kể: “Tôi từ Trùng Khánh, tỉnh Cao binh thời kháng chiến Facebook. Theo lời ông riêng và Tây Nguyên nói
quê ở huyện Hà Quảng, Bằng vòng vèo qua những chống Mỹ nhưng mới Nông Văn Tiếp, thế hệ chung sẽ phối ngẫu trong
tỉnh Cao Bằng vào định dãy núi đá vôi, ruộng ngô, nhập ngũ, chưa đánh trận kế tiếp sinh ra và lớn lên dàn giao hưởng giàu bản
cư, lập nghiệp ở xã Xuân ruộng thuốc lá. Thiên nào đã phục viên. Chiến ở Đắk Lắk, nghĩa là vào sắc của văn hóa Việt, cả
Phú (huyện Ea Kar, tỉnh nhiên sắp đặt những cụm tranh biên giới phía Bắc hàng con cháu của ông, hai đều được UNESSCO
Đắk Lắk) từ giữa những núi đá vôi, con sông Quây 1979 thì ông tái ngũ, ôm nhiều người vẫn đam mê công nhận là Di sản văn
nấm 1980, lúc còn thanh Sơn uốn lượn mềm như súng bảo vệ TP. Cao với văn hóa truyền thông, hóa của nhân loại, là nét
niên. Hồi đó chỉ có mấy dải lụa, màu xanh cây cối Bằng và thị trấn Trùng và chính họ tiếp nối giữ đẹp, độc đáo không phải
hộ nhưng giờ đã thành nổi lên như những cù lao Khánh. Ông Tiếp kể: Sau gìn dòng chảy văn hóa nơi nào cũng có. ®

30 □ÀKLẮK 2©25
‘^KUI tA*