Page 86 - Tài nguyên & Môi Trường - Số Tết Âm Lịch

86 uên ÊËT TYÅ 2025
baotainguyenmoitruong.vn

MÖÅT ÀÛÚÂNG THÚ, MÖÅT ÀÚÂI THÚ

n PHAÅM MYÅ - HOAÂI HÛÚNG nhûäng hy sinh thêìm lùång maâ vö chûâng cao nhûäng “Bûác tranh quï” khùæc hoåa sinh àöång Vaâ àêy laâ nöîi niïìm cuãa nhaâ thú khi trúã vïì
quyá. Nhû möåt viïån baão taâng thú Àöî Haãi Duäng khung caãnh sinh hoaåt thên quen êëm cuáng vuâng “àêët thiïng” - núi ngûúâi meå thên yïu

àaä ghi laåi, taåc laåi, lûu giûä laåi cho chuáng ta cuãa laâng quï; khi da diïët, khùæc khoaãi xa xoát cuãa öng vêîn lûu laåc caã úã “coäi vïì”:
Baån àang coá trong tay têåp Thú choån nhûäng hònh aãnh àùåc trûng cuãa ngaânh àõa trong nhûäng hoaâi niïåm vïì öng baâ, cha meå,
loåc cuãa nhaâ thú Àöî Haãi Duäng. Gêìn ba chêët Viïåt Nam úã caái thuúã sú khai vúái nhûäng vïì nhûäng ngûúâi thên yïu; khi böìi höìi, thöín Nghôa naây xin gûãi khoái hûúng
“Phöë àõa chêët” “Laán dûång àún sú thúm maái thûác vúái nhûäng “Lúâi ru xûa” àùçm thùæm nghôa Nöëi tònh mêîu tûã yïu thûúng thaáng ngaây
trùm baâi thú àûúåc tuyïín choån tûâ
laá/ Caánh rûâng xa gioá voång, àu àûa”, vúái chên tònh; khi xoát xa vúái nöîi niïìm tha hûúng, ly Nêng niu nùæm àêët trong tay
nùm têåp thú daây dùån Àêët thiïng dung àêìy êën tûúång cuãa caác nhaâ àõa chêët: biïåt… ÚÃ vaåt thú naây, nhiïìu baâi thú cuãa Àöî Gùåp húi êëm meå, àêët naây àêët thiïng
(2001), Hoa coã (2004), Gêìn vaâ Xa Chiïëc ba lö trôu hònh gioåt nûúác Haãi Duäng: Khoaãng trúâi tuöíi thú, Àêët thiïng, (Àêët thiïng)
Boáng anh nhû tïn cùæm lûng àeâo Lúâi ru xûa, Löëi cuä goát xûa, Àún cöi, Luåc baát Coân nhiïìu baâi thú cuäng trôu nùång tònh
(2008), Maãnh vúä (2009) vaâ Khuác ru Saáng ài tòm quùång, chiïìu xuöëng nuái ngaây xûa, Ngoaåi ö, Tha hûúng… àaä thûåc sûå caãm, têm traång nhû thïë. Vaâ àoá cuäng laâ neát
töi (2020) khöng chó ghi nhêån haânh Hai vai anh coäng mùåt trúâi theo taåo àûúåc sûác aám aãnh àöëi vúái ngûúâi àoåc. ÚÃ àoá, xuyïn suöët, taåo nïn àùåc sùæc cuãa thú Àöî
trònh deão dai cuãa möåt cêy buát àêìy (Boáng anh) thú vûâa haâm chûáa tinh hoa cuãa caãnh, tinh Haãi Duäng.
Sûác hêëp dêîn cuãa thú Àöî Haãi Duäng úã chêët cuãa höìn quï, tònh quï, vûâa àùçm chñn Trong maåch nguöìn caãm hûáng vïì quï
àam mï, bïìn bó gùæn boá vúái thú suöët maãng thú naây chñnh laâ úã sûác gúåi: Gúåi caãnh, têm tònh cuãa nhaâ thú. hûúng, àêët nûúác, Àöî Haãi Duäng coá nhûäng baâi
nûãa thïë kyã qua maâ coân cho thêëy gúåi khöng khñ, gúåi têm traång. Thú do vêåy Tûâ tònh yïu quï hûúng, thú Àöî Haãi Duäng thú, nhûäng cêu thú thêåt thêëm thña, xuác àöång
chaåm àïën àûúåc nöîi niïìm vaâ taåo àûúåc sûå day múã àïën nhûäng tònh caãm chung röång lúán:
nhûäng bûúác phaát triïín rêët êën tûúång vïì vuâng biïín àaão quï hûúng cuãa Töí quöëc:
trúã, àöìng caãm àöìng àiïåu núi ngûúâi àoåc. Tònh yïu àêët nûúác, con ngûúâi. Àêët nûúác vöën
cuãa thú öng qua tûâng chùång möëc Nhiïìu baâi thú cuãa öng: Àïm chúå Àöìn, Chiïìu laâ möåt nguöìn caãm hûáng döìi daâo, phong phuá, Àêët biïín, Àaão khaát, Núi bùæt àêìu Töí quöëc,
saáng taác. Têy Bùæc, Chiïìu biïn giúái… àaä àûúåc phöí núi thú Viïåt àaä coá nhiïìu tuyïåt phêím. Tuy Ngûúâi mùåc aáo lñnh, Lúâi thïì… Khöng coân
chung chung, trûâu tûúång, Töí quöëc thêåt gêìn
nhaåc, trúã thaânh nhûäng thi phêím, nhaåc phêím nhiïn, tûâ goác àöå riïng, tûâ têm tònh riïng vaâ
“ruöåt” cuãa caã ngaânh àõa chêët. Vûúåt qua sûå caách thïí hiïån àöåc àaáo riïng, Àöî Haãi Duäng guäi, cuå thïí, maáu thõt. Töí quöëc laâ nhûäng cöåt
aån seä gùåp laåi úã tuyïín thú naây vêîn coá àûúåc nhûäng caãm xuác múái, nhûäng möëc “Biïët thùèng lûng cùæm xuöëng laâm tin”,
nhûäng caãm xuác höìn hêåu, chên chêët saâng loåc nghiïm ngùåt cuãa thúâi gian, àïën nay khaám phaá múái vïì àêët nûúác Viïåt Nam “vêët vaã, nhûäng cöåt möëc àaä “Böën ngaân nùm thao thûác
tûâ caái thuúã ban àêìu Àöî Haãi Duäng thú vaâ nhaåc cuãa Àöî Haãi Duäng vêîn múái, vêîn àau thûúng, tûúi thùæm vö ngêìn”. Àöî Haãi khöng yïn” kiïn cûúâng, bïìn bó veä nïn hònh
B àïën vúái thú - Nhûäng caãm xuác àûúåc hêëp dêîn, vêîn thûåc sûå laâ nhûäng “hûúng võ laå” Duäng àaä ài, àaä àïën vaâ laâm thú vïì nhiïìu miïìn àêët nûúác “Doåc ngang traãi suöët hai chiïìu”. Töí
khúãi nguöìn trûåc tiïëp tûâ hiïån thûåc àúâi söëng, trong doâng maåch thú nhaåc vïì ngaânh àõa chêët àêët nûúác ên tònh sêu nùång. Àiïìu àaáng noái laâ, quöëc laâ nhûäng hoân Àaão khaát núi “caái noáng
àùåc biïåt cuöåc söëng cuãa nhûäng nhaâ àõa chêët Viïåt Nam. Àöî Haãi Duäng khöng laâm thú theo kiïíu “du
“Ài tòm quùång ngoån nguöìn”, tòm taâi nguyïn Caâng ngaây trûúâng caãm xuác trong thú Àöî kyá”. Sûå múã röång khöng gian trong thú öng àöët thiïu àen noâng suáng”, núi “coã chùèng thïí
khoaáng saãn laâm giaâu cho Töí quöëc. Möîi saáng Haãi Duäng caâng múã röång, caâng phong phuá, gùæn vúái viïåc múã röång trûúâng caãm xuác cuãa moåc lïn”, núi “Caát vaâ àaá mùån hún nûúác
taác àïìu lêëp laánh nhûäng “buåi vaâng” cuãa thûåc àa daång hún. Tûâ nhûäng caãm xuác chên chêët, nhaâ thú. Möîi vuâng àêët do vêåy mang yá nghôa biïín”; laâ nhûäng vuâng “Àaão àaá” khö cùçn, khùæc
tïë, cuãa têm traång. Vúái caách nhòn, caách caãm, höìn hêåu ban àêìu, thú öng vûún xa hún, khúi möåt khöng gian nghïå thuêåt, núi nhaâ thú gûãi nghiïåt “Soáng àêåp trùæng trúâi/ Gioá quêët toác
caách thïí hiïån dung dõ vaâ tûúi múái, thú Àöî Haãi sêu hún vaâo nhûäng têìng vóa chung cuãa nhên gùæm tònh caãm, têm traång, nghô suy cuãa riïng ngûúâi àûát súåi”
Duäng mang àïën cho ngûúâi àoåc nhûäng khaám sinh thïë sûå, cuãa dên töåc, thúâi àaåi. Qua tuyïín mònh. Chñnh nhúâ vêåy, Àöî Haãi Duäng àaä coá Töí quöëc laâ tûâng têëc àêët àaão “Àaä bao nùm
phaá bêët ngúâ vïì nhûäng “vóa quùång” têm tònh thú naây, möåt lêìn nûäa baån cuäng laåi coá dõp caãm àûúåc nhûäng baâi thú thêåt tònh caãm, tònh tûá, biïín àöång chûa yïn”, núi cha öng àaä bao àúâi
cuãa caác nhaâ àõa chêët giûäa àaåi ngaân hoang nhêån sêu sùæc hún tònh yïu quï hûúng àêët àùçm sêu têm traång. Àêy laâ têm traång cuãa phaãi àaánh àöíi maáu xûúng àïí gòn giûä:
sú. ÚÃ àoá coá nöîi nhúá, niïìm yïu; coá tònh caãm nûúác - möåt doâng maåch trong treão vaâ daâo daåt nhaâ thú khi àïën vaâ nghô vïì maãnh àêët Hoa Lû: Trúâi ta xanh, biïín àêët ta xanh
àöìng àöåi seã chia gùæn boá, cuâng vûúåt qua trong thú Àöî Haãi Duäng. Vúái quï hûúng, Àöî Thuyïìn vïì àêåu bïën Trûúâng Yïn Nhûäng hoân àaão neo giûä cúâ Töí quöëc
nhûäng thûã thaách, gian nan cuãa khöng gian Haãi Duäng luön daânh möåt tònh yïu êm thêìm, Àêët xûa vêîn nöíi möåt triïìn hoa lau Nhûäng con soáng ào tûâng meáp nûúác
xa caách, cuãa àõa hònh hiïím trúã vaâ vö vaân bïìn bó maâ àùçm thùæm, thiïët tha. Hiïín hiïån Maái àêìu baåc giûäa trùæng phau Böën ngaân nùm, möåt têëc Töí quöëc ta
thiïëu thöën, khoá khùn. ÚÃ àoá coá nhûäng suy tû trong thú öng khi laâ nhûäng nöîi nhúá, nhûäng kyã Mònh nhû cuäng àaä thaânh lau àêët naây? Chûa chõu mêët bao giúâ
trùn trúã, nhûäng buöìn vui, khao khaát; coá niïåm àûúåc thûác gúåi tûâ trong kyá ûác; khi laâ (Àêët biïín)
(Hoa lau)