Page 82 - Tài nguyên & Môi Trường - Số Tết Âm Lịch

82 uên ÊËT TYÅ 2025
baotainguyenmoitruong.vn

Bûác hoåa cuãa Niayru vïì nhûäng thên phêåån thêåp loaåi
chuáng sinh, àùåc biïåt laâ nhûäng ngûúâi phuå nûä taâi hoa
baåc mïånh trong taác phêím cuãa Àaåi thi haâo Nguyïîn Du

CUÃA CAÁC DANH SÔ VIÏåT

`
n GS,TS MAÄ GIANG LÊN

Chuáng ta àaä haâo hûáng àoåc nhiïìu baâi thú xuên Nguyïîn Bónh Khiïm, traång nguyïn triïìu Maåc, chûác Laåi böå Thên nhû mêy nöíi, vêîn quyïën luyïën vúái nuái
thûúång thû, àûúåc phong Trònh quöëc cöng (nïn goåi laâ Traång Loâng giöëng giïëng xûa khöng gúån laân soáng
cuãa caác nhaâ thú Viïåt Nam hiïån àaåi. Tûâ nhûäng Trònh), ñt lêu, laåi tûâ quan vïì daåy hoåc. Öng laâ nhaâ tû tûúãng lúán, Nguyïîn Bónh Khiïm, nhaâ tû tûúãng lúán, tûâ quan, söëng an
caách nghô, caách caãm, caách thïí hiïån múái, phong taác gia lúán thúâi êëy. nhaân, mùåc thúâi thïë. Trong ngaây “Reát muâa xuên”, öng nghô
phuá, ngaây xuên àêët Viïåt hiïån lïn àa daång, àa sùæc, Nguyïîn Du, àaåi thi haâo dên töåc, xuêët thên trong möåt gia “Xoay chuyïín caân khön tûå noá cöng phu thêìn diïåu/ Àaä gieo
àònh quyá töåc, coá danh voång lúán, trong doâng hoå nöíi tiïëng vïì rùæc khñ dûúng hoâa khùæp caã trúâi àêët”. “Àêìu nùm caãm xuác laâm
sinh àöång. Chuáng ta cuäng nhúá àïën thú xuên cuãa truyïìn thöëng vùn hoåc. Baãn thên öng hoåc thûác röång, sêu sùæc, thú”, öng vui vúái caãnh ngheâo, thanh saåch, tuöíi giaâ, thêy kïå
caác bêåc quên vûúng xûa vúái nhûäng caãnh sùæc thöng minh löîi laåc. Thi hûúng àêåu tam trûúâng. Thúâi Nguyïîn viïåc àúâi, mùåc ai phaãi traái:
thiïn nhiïn tûúi àeåp, bao la, thoaáng àaäng, àêët AÁnh laâ Tham tri böå Lïî, röìi Chaánh sûá sang Trung Quöëc. Tuöíi àúâi àaä ngoaâi baãy mûúi tû
Cao Baá Quaát àöî cûã nhên, laâm quan úã böå Lïî, laâ danh sô Mûâng àûúåc caãnh nhaân vïì thùm chöî cuä
nûúác thanh bònh. Xuên naây chuáng ta àoåc laåi thú thúâi Thiïåu Trõ, Tûå Àûác. Öng baån hoåc vúái phoá baãng Nguyïîn Àêìu nùm nhòn quanh vuä truå múái
xuên cuãa caác danh sô Viïåt trûúác àêy àïí hiïíu, àïí Vùn Siïu. Caã hai àïìu löîi laåc. Thúâi êëy coá cêu: “ Vùn nhû Siïu Nhaâ ngheâo chó giaâu saách vúã cuä
thêëm, àïí caãm thöng vúái nhûäng têm traång vaâ caã Quaát vö Tiïìn Haán”. Nghôa laâ vùn nhû Nguyïîn Vùn Siïu vaâ ...Trùng trong cûãa söí saáng, möåt gian nhaâ tröëng
Cao Baá Quaát thò vùn àúâi Tiïìn Haán (Trung Quöëc) khöng coá Ai phaãi ai traái thöi khöng noái laâm gò
thên phêån cuãa trñ thûác xûa trong nhûäng hoaân giaá trõ gò... Caãnh xuên trong thú Maåc Àônh Chi, Chu Vùn An, Nguyïîn
caãnh, àöíi thay thúâi thïë. Thú chûä Haán vaâ chó úã thú chûä Haán caác danh sô, danh nho Bónh Khiïm cuäng chó laâ nhûäng neát veä ûúác lïå, àún sú, tônh
múái böåc löå roä nöîi niïìm, têm sûå uêín ûác thi nhên. Nhûäng baâi lùång, ñt maâu sùæc cuå thïí sinh àöång.
thú xuên cuäng laâ nhûäng caãnh tònh, caãm xuác trûúác veã àeåp cuãa Àïën vúái thú xuên cuãa Nguyïîn Traäi, Nguyïîn Du. Nguyïîn
aác danh sô, danh nho àïìu laâ caác nhaâ khoa baãng coá
vai troâ quan troång trong tiïën trònh lõch sûã àêët nûúác thiïn nhiïn àêët trúâi vaâ hiïån lïn caãnh àúâi cuãa tûâng söë phêån. Traäi, Nguyïîn Du coá nhûäng cêu thú, baâi thú Nöm viïët vïì muâa
vïì nhiïìu phûúng diïån: tû tûúãng, chñnh trõ, vùn hoáa, Maåc Àônh Chi cuâng vúái nùæng êëm caãm xuác nùm múái, coá xuên rêët êëm aáp, vui tûúi, taâi hoa, siïu viïåt:
Cquên sûå... “Thú mûâng trúâi taånh”: Àöng phûúng tûâ heån tin xuên àïën
Maåc Àônh Chi àêåu traång nguyïn àúâi Trêìn Anh Töng, laâm Caãnh àeåp laâm mùæt ngûúâi saáng lïn Àêìm êëm naâo hoa chùèng töët tûúi
quan àïën chûác Nhêåp nöåi haânh khiïín, ài sûá nhaâ Nguyïn, àûúåc Söng nuái thêåt röång vaâ thöng suöët ( Nguyïîn Traäi - Hoa xuên)
troång voång. Chu Vùn An laâ nhaâ nho tiïët thaáo, khöng ham Khoái löìng mùåt trúâi múái loá Möåt àoáa hoa àaâo kheáo töët tûúi
danh lúåi. Öng múã trûúâng daåy tû. Sau Trêìn Minh Töng cûã laâm Soáng nûúác lùn tùn trúâi röång vaâ tûúi múái Tûúâng xuên mún múãn thêëy hoa cûúâi
Quöëc tûã giaám tû nghiïåp daåy thaái tûã. Àúâi Duå Töng, öng dêng Chu Vùn An, trñ tuïå minh mêîn, linh hoaåt xuêët xûã, haânh (Nguyïîn Traäi - Hoa àaâo)
súá xin cheám baãy nõnh thêìn (Thêët traãm súá). Vua khöng nghe, taâng maâ vêîn pha maâu Phêåt giaáo: thanh saåch, an nhaân, tônh Coã non xanh têån chên trúâi
öng tûâ quan vïì êín cû úã Chñ Linh (Haãi Dûúng). taåi. Öng ghi laåi möåt “Buöíi saáng xuên”: Caânh lï trùæng àiïím möåt vaâi böng hoa
Nguyïîn Traäi, tiïën sô àúâi Höì. Öng laâ nhaâ chñnh trõ, quên sûå Nhaâ trïn nuái thanh vùæng, möåt ngaây nhaân röîi ...Dêåp dòu taâi tûã giai nhên
thiïn taâi, àaåi vùn haâo cuãa dên töåc. Öng àûúåc ban quöëc tñnh, Cûãa phïn treo nghiïng cho àúä húi laånh Ngûåa xe nhû nûúác aáo quêìn nhû nïm
tûúác Quan phuåc hêìu, giûä chûác Nhêåp nöåi haânh khiïín kiïm Laåi Coã cêy biïng biïëc trúâi nhû say (Nguyïîn Du - Truyïån Kiïìu)
böå thûúång thû. Hoa àêîm maâu höìng, haåt sûúng chûa khö Nhûng thú chûä Haán cuãa caác öng laâ nhûäng têm traång khaác