Page 57 - Nhà Báo & Công Luận

rao đổi với phóng viên Báo Nhà báo và Công Cải thiện Xuân Ất Tỵ
luận, TS Nguyễn Tùng Lâm, Viện trưởng Viện
TNăng suất Việt Nam (VNPI) khẳng định: Việt
Nam cần phải tập trung từng bước nâng cao năng suất
lao động, để tăng sức cạnh tranh của nền kinh tế, đưa năng suất lao động
đất nước phát triển nhanh và bền vững trong giai đoạn
tới.
+ Ông có nhận định thế nào về năng suất lao động
của Việt Nam hiện nay? để tăng sức cạnh tranh
- Ông Nguyễn Tùng Lâm: Trong thập kỷ qua, năng
suất lao động của Việt Nam được đánh giá là có tốc độ
tăng cao nhất trong các nước ASEAN. Nỗ lực cải thiện
năng suất đã giúp cho Việt Nam đạt được những kết quả của nền kinh tế
đáng khích lệ về tăng trưởng năng suất, tạo cơ hội thu
hẹp dần khoảng cách về mức năng suất so với các nước
có nền kinh tế tiên tiến hơn. Sau gần 40 năm đổi mới, tới thời
Theo tính toán của chúng tôi, năng suất lao động sau điểm hiện tại, Việt Nam đang đứng
giai đoạn tăng trưởng nhanh với tốc độ tăng bình quân
trên 6%/năm. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, tốc thứ 33 trong Top 40 quốc gia có nền
độ có xu hướng tăng trưởng chậm lại đặc biệt trong giai kinh tế hàng đầu thế giới. Mặc dù
đoạn bị ảnh hưởng của dịch Covid. Giai đoạn 2016-
2020 tăng bình quân 6%/năm, nhưng giai đoạn từ 2021- vậy, nếu nhìn vào GDP bình quân
2024 tăng 3,5-5,5%/năm. Năm 2024 đã có dấu hiệu tích đầu người và năng suất lao động,
cực hơn, năng suất lao động đã có xu hướng tăng trở lại..
Mức năng suất lao động Việt Nam hiện nay đã vượt Việt Nam vẫn còn khiêm tốn so với
hơn Philippines, tương đương với Indonesia nhưng vẫn một số nước trong khu vực chứ chưa
còn thấp hơn khá nhiều so với Malaysia, Thái Lan.
Với tốc độ tăng năng suất lao động trong giai đoạn nói đến các nước trên thế giới.
vừa qua, đặt ra nhiều thách thức để có thể bắt kịp mức
năng suất của các nước tiên tiến và mục tiêu đề ra trong nhau. Trong đó, năng suất lao động chỉ là một yếu tố
Chiến lược phát triển Kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 - ảnh hưởng tới quyết định của họ.
2030. Nhìn nhận thực tế cho thấy, Việt Nam vẫn giữ được
+ Vấn đề năng suất lao động của Việt Nam thấp sức hút với các nhà đầu tư nước ngoài. Một điểm sáng Ông Nguyễn Tùng Lâm - Viện trưởng Viện Năng suất Việt Nam
(VNPI).
không phải là câu chuyện mới, nhiều giải pháp, kiến khác trong việc thu hút FDI đó là lĩnh vực bán dẫn và trí
nghị đã được đưa ra, mặc dù có sự cải thiện nhưng vẫn tuệ nhân tạo, tập đoàn lớn như Apple của Mỹ đã hoàn doanh nghiệp có năng lực kết nối với doanh nghiệp FDI.
thấp. Theo ông, nguyên nhân do đâu? tất việc chuyển 11 nhà máy sản xuất của mình vào Việt + Vậy, theo ông, Việt Nam cần phải làm gì để tăng
- Ông Nguyễn Tùng Lâm: Phải thẳng thắn nhìn nhận Nam. Đồng thời, đối tác quen thuộc của Apple tại Việt năng suất lao động, từ đó đưa kinh tế Việt Nam vững
năng suất lao động của chúng ta vẫn còn khá nhiều hạn Nam là Foxconn, Luxshare và Goertek cũng đồng loạt bước trong kỷ nguyên vươn mình?
chế. Tuy nhiên, nói về năng suất lao động là nói về năng tăng vốn, mở rộng nhà máy ở Việt Nam. - Ông Nguyễn Tùng Lâm: Hiện nay, Việt Nam hiện
lực của con người. Vì vậy, tôi cho rằng có 3 vấn đề lớn Với những ngành nghề như bán dẫn, trí tuệ nhân tạo có khoảng 735.455 doanh nghiệp, trong đó chiếm
nhất. (AI) đòi hỏi rất cao trình độ của người lao động. Do đó, 96,63% doanh nghiệp ngoài nhà nước và khoảng 14.400
Thứ nhất, nguồn nhân lực chưa đáp ứng được yêu khi các doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực này đầu hợp tác xã và hơn 5 triệu hộ kinh doanh.
cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Lực lượng lao động tư vào Việt Nam sẽ có tác động lan tỏa, giúp nâng cao Hầu hết các doanh nghiệp tư nhân có quy mô nhỏ
đã qua đào tạo từ trình độ “sơ cấp” trở lên ước tính là chất lượng lao động, từ đó cải thiện năng suất lao động và siêu nhỏ, hoạt động sản xuất kinh doanh thiếu ổn
13,5 triệu người, chiếm 26,2%. ở nước ta. định, bền vững, hiệu quả không cao. Do tiếp cận nguồn
Mặc dù chất lượng lao động ngày càng nâng cao, tỷ Tuy nhiên, vốn FDI trong những năm qua chưa tạo vốn tín dụng gặp khó khăn nên việc mở rộng sản xuất
lệ qua đào tạo tăng qua từng năm, nhưng so với nhu ra sự chuyển dịch lao động và hình thành các ngành kinh doanh và ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến
cầu sử dụng lao động thực tế, người lao động còn thiếu công nghệ cao. vào sản xuất còn hạn chế dẫn đến năng suất lao động và
đào tạo kỹ thuật, thiếu lao động lành nghề và nền kinh Việc các doanh nghiệp FDI lựa chọn Việt Nam ở các năng lực sản xuất còn thấp.
tế đang đối mặt với những thách thức về thiếu hụt lao phân khúc thấp trong chuỗi giá trị là do lợi thế cạnh Vì vậy, cần có sự đánh giá, phân loại và thiết lập các
động có trình độ cao, có kỹ năng chuyên nghiệp. Đặc tranh của Việt Nam so với các quốc gia khác trong chi chương trình hỗ trợ cải thiện năng suất doanh nghiệp
biệt về kỹ năng quản trị doanh nghiệp còn yếu, chưa đáp phí nhân công, thuế, đất đai. Ngược lại, nước ta chưa phù hợp, bao gồm các chương trình kết nối doanh
ứng kịp với sự chuyển dịch kinh tế, đổi mới công nghệ có lợi thế cạnh tranh về công nghệ, tài chính, chất nghiệp FDI, phát triển chuyên gia năng suất, cải thiện
và xu hướng hội nhập toàn cầu. lượng nguồn nhân lực, sự hiểu biết về thị trường, khách năng lực quản trị, đào tạo kỹ năng, hỗ trợ vay vốn, đổi
Thứ hai, tỷ lệ lao động khu vực phi chính thức tương hàng… mới công nghệ. Các doanh nghiệp cần chủ động nâng
đối lớn dẫn theo hệ lụy là khó ứng dụng những tiến bộ Bên cạnh đó, vốn FDI chưa đạt hiệu quả hỗ trợ các cao năng lực đáp ứng các xu hướng về phát triển bền
mới trong quản trị và công nghệ. doanh nghiệp trong nước phát triển và tham gia vào vững, chuyển đổi xanh, chuyển đổi số để có thể tham gia
Hiện nay, tỷ lệ lao động có việc làm phi chính thức chuỗi giá trị toàn cầu. chuỗi cung ứng toàn cầu.
chiếm 65,6%, qua đó ảnh hưởng đến năng suất lao động, Vì vậy, ngay từ khi bắt đầu triển khai dự án FDI, Về dài hạn, tái cấu trúc kinh tế để chuyển dịch từ
chất lượng lao động cũng như khả năng ứng dụng khoa chính quyền các địa phương cần phối hợp với các nhà các ngành có giá trị gia tăng thấp sang các ngành có
học công nghệ để cải thiện năng suất lao động. đầu tư nước ngoài để triển khai đào tạo nhân lực đúng giá trị gia tăng cao, không còn sử dụng nhiều lao động
Người lao động phi chính thức ở Việt Nam thường như yêu cầu cam kết. Nên ưu tiên hỗ trợ kinh phí đào chi phí thấp như lợi thế trong thời gian trước đây. Tăng
có thu nhập thấp và không thường xuyên, giờ làm việc tạo nhân lực cho những dự án sử dụng công nghệ cao, cường đầu tư, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao
dài và ít tiếp cận với các cơ hội phát triển kỹ năng nghề quy mô lớn phù hợp với hình thành các lĩnh vực mũi và thúc đẩy hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển
nghiệp. nhọn và hình thành các sản phẩm chủ lực, nhân lực công nghệ và đổi mới sáng tạo tiếp tục là mục tiêu liên
Thứ ba, tình trạng già hóa dân số. Việt Nam bắt đầu quản lý bậc trung và nhân lực làm việc trong lĩnh vực tục và lâu dài vì vốn con người và khoa học công nghệ là
quá trình già hóa dân số từ năm 2015 khi tỷ lệ người chuyển đổi số. các yếu tố cốt lõi không thể phủ nhận đối với năng lực
trên 65 tuổi vượt 7% tổng dân cư. Con số này hiện là 9%, Cần nhanh chóng xây dựng chiến lược và các chương cạnh tranh quốc gia, cải thiện năng suất bền vững.
đưa Việt Nam đứng thứ 3 Đông Nam Á về tỉ lệ người trình hỗ trợ nâng cao năng lực hấp thụ công nghệ của + Xin cảm ơn ông!
cao tuổi. doanh nghiệp trong nước; lựa chọn và tập trung vào các VIỆT VŨ (Thực hiện)
Tôi nhận thấy, giảm sinh là xu hướng toàn cầu nhưng
tốc độ tại Việt Nam nhanh hơn mức trung bình trên thế
Việt Nam cần phải tập trung từng bước nâng cao năng suất lao động,
p trung từng bướ
ng c
giới và ngày càng rõ nét. Xu hướng này dẫn đến nhiều V iệt Na m c ầ n phả i tậ nh củ a nền k inh t ế c nâ nh: K ao nă ng su ất lao động ,
ạ
ng sức c
để tăng sức cạnh tranh của nền kinh tế. Ảnh: KO
nh tr
O
. Ả
a
để tă
hệ lụy như: giảm quy mô dân số; đẩy nhanh tốc độ già
hóa dân số; giảm lực lượng lao động.
+ Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên vươn mình,
điều này sẽ mở ra các cơ hội mới, vận mệnh mới cho
nền kinh tế. Dù vậy, với năng suất lao động thấp như
hiện nay, theo ông có làm giảm sức cạnh tranh khi thu
hút FDI?
- Ông Nguyễn Tùng Lâm: Trước khi quyết định rót
vốn, các nhà đầu tư nước ngoài (FDI) đã đánh giá rất
kỹ môi trường đầu tư tại Việt Nam ở nhiều góc độ khác
www.congluan.vn 51