Page 60 - Khoa học và Đời Sống - Số Tết Âm Lịch

60 NĂM TỴ NÓI CHUYỆN... RẮN

Xuân Ất Tỵ - 2025

Rượu rắn, cao xương rắn

giúp cường dương, trị xương khớp?

Lương y Quảng phân tích, trong Đông y vẫn dùng rắn
THÚY NGA phối hợp với một số vị thuốc để điều trị bệnh. Chẳng hạn,
đối với bệnh đau xương khớp, người ta thường ngâm toàn
hiều người mách nhau dùng tính (ngâm cả con) hoặc phối hợp với một vài vị thuốc.
Công năng của rượu rắn là trừ phong tê thấp. Rượu rắn
rượu rắn, cao xương rắn chủ yếu dùng để chữa chứng đau nhức xương cơ khớp (thấp
không chỉ chữa xương khớp khớp), bán thân bất toại, đổ mồ hôi chân tay. Còn được dùng
Nhiệu quả mà còn có thể nâng cho người có tuổi, sức yếu, lao động nhiều gặp thời tiết thay
đổi thì thấy đau mỏi cơ xương khớp.
cao khả năng sinh lý. Nhưng cần Tuy nhiên, rượu rắn chỉ có tác dụng hỗ trợ giảm đau,
dùng đúng để tránh gây hại. chứ không điều trị triệt để được bệnh. Đối với những người
tạng nhiệt (trong người thường cảm thấy nóng) không nên
dùng.
Để tăng thêm hiệu quả của rượu rắn, người ta thường cho
Mỗi bộ phận một tác dụng thêm các vị thuốc như: Thiên niên kiện, cẩu tích, ngũ gia bì, hà
ThS.BS Hoàng Khánh Toàn, nguyên chủ nhiệm Khoa thủ ô là các vị thuốc chữa đau lưng, tê thấp, nhức xương. Kê
Đông y, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cho biết, các bộ dùng để trị phong thấp. Cũng có thể ngâm chung xương rắn huyết đằng bổ máu, huyết giác làm cho thông máu, lưu thông
với một số vị thuốc khác.
phận của rắn đều được sử dụng làm thuốc. máu. Trần bì, tiểu hồi tạo mùi thơm cho rượu và có tác dụng
Nọc rắn giảm đau: Tây y dùng nọc rắn với liều lượng thích Da rắn trị bệnh ngoài da, co giật: Da rắn lột được gọi là (xà khai vị tiêu thực.
hợp dưới dạng thuốc bôi, xoa gây tê, giảm đau nhức, chống thoái), thành phần hóa học chứa kẽm oxide, titan oxide. Xà Trong các tài liệu không nói tới tác dụng "bổ thận tráng
thoái vị ngọt, mặn, tính bình, quy kinh can, tỳ tác dụng khu
viêm trong các bệnh viêm dây thần kinh, sưng khớp, viêm cơ. dương” của rượu rắn. Trên thực tế, những người trong độ
Nọc rắn dùng sản xuất huyết thanh kháng độc khi bị rắn cắn. phong, chỉ kinh, tiêu sưng, sát trùng, lui màng mộng. Người tuổi sinh đẻ không nên uống rượu rắn, nếu lạm dụng còn
ta thường dùng da rắn điều trị các chứng co giật ở trẻ, phong
Nọc còn có tác dụng làm giảm tế bào ung thư và giảm đau cho làm giảm khả năng sinh lý, thậm chí mất khả năng sinh con.
bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối. ngứa ngoài da, mắt màng nội chướng, dùng ngoài (sao cháy)
trị đinh nhọt, lở loét, trĩ rò, lở ngứa, ung sưng, loa lịch.
Huyết rắn cường sinh lực: Người ta thường dùng huyết
rắn pha rượu uống có tác dụng tăng cường sinh lực, bổ Các chuyên gia khuyến cáo, tuyệt đối không nên coi rượu
thận, làm mạnh gân cốt, chữa lưng đau, gối mỏi, sinh lý Sử dụng đúng để tránh tác hại rắn là rượu bổ và không phải ai cũng dùng được loại rượu này.
Cần lưu ý phụ nữ có thai và trẻ em không được dùng rượu rắn.
yếu…. Lương y giỏi, TTƯT Trần Văn Quảng, Hội Đông y Việt Đặc biệt, đối với những người có bệnh nội khoa, nhất là các bệnh
Xương rắn trị phong thấp: Bài thuốc này thường được Nam cho biết, ông đã từng gặp một bệnh nhân do uống rượu suy thận, tăng huyết áp, bệnh gan, tim mạch không nên sử dụng
thực hiện bằng cách: Thịt rắn cả con đem chôn, sau 3 tháng ngũ xà (rượu được ngâm từ 5 con rắn) đã bị nhiễm độc, tế bào rượu và thịt rắn vì trong đó còn một hàm lượng độc tố nhỏ.
lấy xương sống, rửa sạch sao vàng cho vào túi vải ngâm rượu, da bị phân hủy, mốc, rộp như da rắn.

Nọc rắn quý hơn vàng… điều chế Bị rắn cắn nên, không nên làm gì?

thuốc cứu người được sơ cứu đúng cách và cấp cứu kịp mang lại hiệu quả cao, rút ngắn thời
Khi bị rắn độc cắn, người bệnh cần
gian điều trị và giảm tỉ lệ tử vong.
thời, nhằm hạn chế tối đa các nguy cơ Khi bị rắn cắn, cố gắng ghi nhớ hình
Nọc rắn là một kho báu sinh học chứa hàng ảnh hưởng tính mạng. dạng của nó và mô tả cho bác sĩ. Nếu
trăm hợp chất, được ví như một "kho vũ khí" để ThS.BS Hoàng Khánh Toàn, nguyên con rắn đã chết, cần mang đến cơ sở y
rắn tự vệ và săn mồi. Nọc rắn là "dược liệu sống" chủ nhiệm Khoa Đông y, Bệnh viện Trung tế để bác sĩ có thể sử dụng huyết thanh
trong Đông y và y học hiện đại. ương quân đội 108 cho biết, khi bị rắn độc kháng nọc độc của từng loài.
Nọc rắn được cấu thành từ các nhóm chính: Protein cắn, tuỳ theo loại rắn và lượng nọc độc xâm BS Khổng Thị Bích Phương, Khoa
và enzyme.. Các protein này có thể là hỗn hợp thuộc nhập vào cơ thể nhiều hay ít mà xuất hiện Hồi sức tích cực – Chống độc, Bệnh viện
nhóm neurotoxin (tác động thần kinh), hemotoxin các triệu chứng tại chỗ và toàn thân nhanh đa khoa tỉnh Phú Thọ cảnh báo, sai lầm
(tác động hệ tuần hoàn), cytotoxin (tác động tế bào), hay chậm và nặng hay nhẹ. trong sơ cứu rắn cắn có thể khiến độc
bungarotoxin và nhiều loại độc tố khác có tác động tới Tại chỗ thường xuất hiện dấu hiệu tố di chuyển vào máu nhanh hơn gây
cơ thể theo các cách thức khác nhau. Gần như tất cả sưng tấy, phù nề và hoại tử lan dần ra ra các rối loạn nguy hiểm như liệt thần
các loại nọc rắn đều chứa hyaluronidaza, một enzyme xung quanh. Toàn thân có thể xuất hiện kinh, liệt cơ hô hấp, rối loạn đông máu
đảm bảo sự khuếch tán nhanh của nọc. tình trạng sốc, phù phổi cấp, xuất huyết nặng, sốc tim…Vì vậy, khi bị rắn cắn
Nọc rắn có rất nhiều tác dụng được ứng dụng nội tạng, liệt các chi thể, liệt hô hấp và cần lưu ý khi sơ cứu:
trong y học. Đáng chú ý nhất là các tác dụng với Crotalphine là thuốc giảm đau không gây có thể dẫn đến tử vong. Khi bị rắn độc Với vết cắn do rắn độc gây nên
bệnh tim mạch: Hạ huyết áp, chống huyết khối nghiện được chiết xuất từ nọc rắn đuôi chuông có cắn, trước hết cần: không được chích, rạch vết cắn để ép
trong đột quỵ, ức chế tế bào ung thư, giảm đau bảo khả năng giảm đau mãn tính mạnh hơn morphin - Không để nạn nhân tự chạy, tự đi. nọc độc ra ngoài vì sẽ làm người bệnh
vệ thần kinh… nhưng không gây nghiện. Khẩn trương tiêm huyết thanh chống chảy máu không cầm, dẫn đến mất máu
L-amino acid oxidase (LAAO) trong nọc rắn tạo Người ta cũng nghiên cứu, ứng dụng nọc rắn nọc đặc hiệu (nếu có). cấp tính, đe dọa đến tính mạng.
ra các loại oxy phản ứng gây chết tế bào ung thư, trong một số bệnh lý như tiểu đường, chống nhiễm - Băng ép trên chỗ bị cắn cách 5 - 10 Không đắp lá lên vết cắn để tránh
đặc biệt hiệu quả với ung thư phổi và ung thư gan. khuẩn, tiêu diệt vi khuẩn kháng thuốc… cm đủ chặt sao cho máu động mạch vẫn nhiễm khuẩn. Khi bị rắn cắn, không được
Hyaluronidase là enzym giúp nọc lan rộng Nọc rắn không chỉ là cứu tinh trong y học mà qua lại được. băng ép vết thương vì sẽ làm nặng thêm
nhanh chóng trong mô, nhưng cũng là chìa khóa còn được sử dụng trong ngành công nghiệp làm - Chuyển ngay nạn nhân đến cơ sở vết thương và có thể gia tăng nguy cơ
trong y học tái tạo để cải thiện khả năng hấp thụ đẹp: Syn-Ake, một peptide tổng hợp mô phỏng nọc y tế gần nhất để sử dụng huyết thanh xâm nhập nọc độc vào trong máu của
thuốc vào mô liên kết. rắn, đã được phát triển bởi các nhà khoa học Thụy Sĩ kháng nọc. Việc sử dụng huyết thanh người bệnh.
Peptide được coi là những chiến binh nhỏ bé được chứng minh giúp giảm 25% nếp nhăn chỉ sau kháng nọc để điều trị người bệnh bị rắn Không nên garo chi bị cắn bằng dây cao
trong nọc rắn hổ mang được nghiên cứu phát triển 3 tuần sử dụng. cắn là phương pháp điều trị đặc hiệu, su vì đây là phương pháp gây tắc nghẽn
thành thuốc hạ huyết áp Captopril. Nghiên cứu của Viện Da liễu Tokyo cho thấy các hoàn toàn lưu thông của dòng
Disintegrins: Trong nọc rắn lục có khả năng yếu tố tăng trưởng trong nọc rắn giúp kích thích sản máu, nếu garo quá lâu có thể gây
ngăn chặn mạch máu nuôi khối u, mở ra tiềm năng sinh collagen, tăng tốc độ lành vết thương lên đến 40%. ra thiếu máu có thể dẫn đến hoại
trong điều trị ung thư tuyến tiền liệt. Nọc rắn tuy có nhiều công dụng bất ngờ trong tử và cắt cụt chi.
Trong nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Ung thư y học, nhưng có thể gây nguy hiểm nếu dùng sai Không cho bệnh nhân
Quốc gia Mỹ (2022) cho thấy, L-amino acid oxidase cách. Các ứng dụng y học đều cần liều lượng chính uống rượu hoặc các chất kích
từ nọc rắn có khả năng tiêu diệt 85% tế bào ung thư xác và giám sát chuyên môn. Một số bệnh nhân có thích để giảm đau. Hạn chế
vú trong thí nghiệm mà không gây tổn thương tế thể dị ứng với sản phẩm từ nọc rắn. Do đó, tuyệt đối can thiệp vào vết cắn như rạch,
bào lành. Disintegrins trong nọc rắn giúp giảm kích không tự ý sử dụng nọc rắn làm thuốc. trích hoặc hút lấy nọc độc.
thước khối u 40% ở bệnh nhân ung thư buồng trứng. BS Quách Tuấn Vinh (Hội Đông y Việt Nam) NHẬT HÀ