Page 19 - Đại biểu Nhân dân - Số Tết Dương lịch

“Cú hích” bảo tồn,

truyền nối tinh hoa dân tộc

Luật Di sản văn hóa (sửa đổi) có nhiều chính sách mới với người thực hành di sản được
kỳ vọng là cú hích bảo tồn, truyền nối tinh hoa dân tộc. Thông qua sự ghi nhận, tôn

vinh, hỗ trợ tài chính không những tạo điều kiện thuận lợi cho nghệ nhân tiếp tục
gìn giữ, phát huy vốn quý mà còn thúc đẩy phát triển bền vững văn hóa dân tộc.

nghệ nhân nghệ thuật truyền thống. Hàm ý Như nhận định của đại biểu Quốc hội tỉnh Đắk Nông Trần
“già” về sự trải nghiệm, tinh thông nghề Thị Thu Hằng, đối với di sản văn hóa truyền thống ở các loại
nghiệp, về kinh nghiệm, kỹ năng, kỹ xảo đã hình, Nghệ nhân Nhân dân, Nghệ nhân Ưu tú, nhất là ở vùng
tích lũy được qua nhiều năm tháng sống đồng bào dân tộc thiểu số, ngày càng ít. Thời gian qua nhiều
chết với nghề… Cùng với đó, nghệ thuật nghệ nhân qua đời mà chưa nhận được sự tôn vinh, chính
biểu diễn luôn cần sự trẻ trung, tươi mới, sách đãi ngộ xứng đáng dù đã dành cả cuộc đời cho việc
sung sức và đẹp đẽ mới cuốn hút được người truyền dạy, lan tỏa giá trị di sản tới cộng đồng. Nhiều nghệ
xem. Nghệ sĩ trẻ, tài năng lại được người thầy nhân gặp khó khăn không chỉ trong hoạt động thực hành di
giỏi, dày dặn kinh nghiệm tận tâm dìu dắt, sản mà còn ngay trong cuộc sống, bởi họ là những người
truyền nghề thì nhất định sẽ thành công. Mấu không thuộc các cơ quan nhà nước, không có lương, ít được
chốt vẫn là bảo đảm các điều kiện cần thiết cho hưởng chính sách xã hội. Đối với các tỉnh, thành phố thuộc
môi trường truyền thụ, tái sáng tạo… vùng khó khăn như Tây Nguyên, nguồn lực địa phương dành
GS.TS. Lê Thị Hoài Phương dẫn chứng, khoảng cho các đối tượng này lại càng hạn chế… Câu chuyện cứ khó
mươi năm trước, các đơn vị nghệ thuật sân khấu truyền chồng khó, di sản theo đó mà mất mát quá nhiều.
thống hay các trường trung cấp, cao đẳng văn hóa nghệ Việc Quốc hội thông qua Luật Di sản văn hóa (sửa đổi)
Ở khắp các địa phương, nghệ nhân vẫn tâm huyết gìn giữ, tích cực thuật ở các tỉnh muốn đào tạo đội ngũ kế cận đã về tận ngày 24.11.2024 (có hiệu lực thi hành từ ngày 1.7.2025) mang
lại niềm hy vọng, động lực cho những người thực hành nghệ
truyền dạy di sản cho thế hệ trẻ Nguồn: TTVH vùng sâu, vùng xa hay đến những nơi có truyền thống về thuật truyền thống cũng như lớp trẻ thêm quyết tâm gắn bó
tuồng, chèo, cải lương, đến tận các gia đình để tuyển sinh,
Bảo vệ và tái sáng tạo thuyết phục gia đình cho con em mình đi học nghệ thuật… với nghề. Nội dung chính sách đối với nghệ nhân di sản văn
Là nghệ nhân bậc thầy mà không tìm ra học trò để truyền Với cách làm “đãi cát tìm vàng” như thế, nhiều em sau khi hóa phi vật thể có nhiều thay đổi, có chính sách hỗ trợ cơ
sở vật chất, công cụ, đồ vật, đồ tạo tác và không gian văn
dạy thì cũng giống như cổ thụ chết khô, mục ruỗng, vô ích. được đào tạo căn bản đã trở thành những ngôi sao của hóa liên quan cho hoạt động duy trì thực hành, truyền dạy,
Sứ mệnh cao cả của một ông thầy là phải truyền lại tinh hoa nhà hát, của đoàn nghệ thuật. sáng tạo, trình diễn, để bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn
truyền thống của ông cha cho giới trẻ… Dẫn lời cố nhạc sư “Môi trường sống và làm việc, chính sách đãi ngộ của hóa phi vật thể. Đối tượng thụ hưởng chính sách cũng mở
Vinh Bảo, TS. Trần Đoàn Lâm kể lại quãng thời gian gần chục Nhà nước, sự công nhận của công chúng… là những yếu tố rộng, như Nghệ nhân Nhân dân, Nghệ nhân Ưu tú được Nhà
năm làm Chủ tịch Quỹ Đan Mạch - Việt Nam Phát triển văn vô cùng quan trọng, quyết định sự thành bại của người làm nước phong tặng được hưởng trợ cấp sinh hoạt hàng tháng,
hóa vùng và dân tộc ít người đã chứng kiến hành trình truyền nghề. Nếu tác động tích cực thì đây là bệ đỡ, là chất xúc tác hỗ trợ tiền đóng bảo hiểm y tế, hỗ trợ chi phí mai táng khi
nghề của các nghệ nhân diễn xướng nghệ thuật truyền giúp cho nghệ thuật thăng hoa, tài năng nở rộ. Còn không qua đời..., không chỉ dành cho đối tượng là nghệ nhân “có
thống. Cả thầy lẫn trò cùng nhau “cơm nắm muối vừng” miệt thì…”, GS. TS. Lê Thị Hoài Phương băn khoăn. thu nhập thấp, hoàn cảnh khó khăn” như trước.

mài cống hiến, những mong lưu giữ được giá trị tinh hoa mà Giữ mạch truyền thừa “Chúng ta có quyền kỳ vọng khi Luật Di sản văn hóa
ông cha để lại song mọi thứ không dễ dàng. (sửa đổi) đi vào cuộc sống, có nhiều chính sách mở đối với
“Quỹ văn hóa chúng tôi từng tài trợ cho các thầy Then, Theo các chuyên gia, một thời gian dài, do điều kiện nghệ nhân, hành trình giữ lửa nghệ thuật truyền thống sẽ
thầy dạy sáo, khèn ở vùng núi phía Bắc tiến hành công việc kinh tế eo hẹp, việc thực hiện chính sách đối với nghệ nhân có nhiều bước tiến mới, hiệu quả. Từ đây, việc bảo vệ,
truyền dạy. Các nghệ nhân rất tâm huyết, luôn động viên thực hành di sản văn hóa phi vật thể tập trung vào vinh truyền dạy, thực hành và tái sáng tạo di sản văn hóa phi vật
con cháu trong gia đình hay làng bản đến lớp học thầy mở. danh thông qua các danh hiệu (Nghệ nhân Nhân dân, Nghệ thể sẽ được thúc đẩy. Nghệ nhân có môi trường thực hành
Có nghệ nhân chịu khó lẽo đẽo đi bộ đường núi hàng cây số nhân Ưu tú, Nghệ nhân Dân gian). Các danh hiệu này bị chi và truyền dạy di sản văn hóa phi vật thể đang nắm giữ, góp
để ra nhà văn hóa dạy học. Các lớp học kiểu như vậy, ngoài phối bởi Luật Thi đua, khen thưởng và các chính sách khác phần làm cho sức sống của di sản văn hóa dân tộc thực sự
việc gây dựng phong trào thì ít nhiều đã giúp phát hiện tài cũng chỉ tập trung vào nghệ nhân đã có danh hiệu... Điều bền vững”, đại biểu Quốc hội Trần Thị Thu Hằng nói.
năng trẻ, chí ít là giúp giới trẻ nhận thức lại bản thân để này vô hình trung đã tạo ra “khoảng trống” về chế độ, chính HẢI ĐƯỜNG
xem mình có thật sự năng khiếu không, có ham thích, say sách đối với người nắm giữ, thực hành di sản.
mê cao độ không”, TS. Trần Đoàn Lâm kể.
Nhưng, theo TS. Trần Đoàn Lâm, câu chuyện bây giờ
khó hơn. “Dường như việc tìm ra nghệ nhân kiểu cũ có tay
nghề cao để truyền nghề trong âm nhạc và diễn xướng
truyền thống khá khó khăn vì nhiều người đã ra đi, rồi nỗi
lo cơm áo gạo tiền, thậm chí nhiều con em muốn theo học
cũng không có điều kiện để mua nhạc cụ…”.
Nghệ thuật truyền thống là một lĩnh vực đặc thù. Đội
ngũ người hoạt động nghệ thuật không hoàn toàn giống đại
đa số lực lượng lao động của các ngành nghề khác trong xã
hội. Họ học tập, rèn luyện, làm việc trong một môi trường
khá khác biệt - môi trường nghệ thuật, nơi mà sự sáng tạo
và năng lực cá nhân cần có sự quan tâm đặc biệt. GS.TS. Lê
Thị Hoài Phương, Viện Văn hóa nghệ thuật Quốc gia Việt
Nam, so sánh, nếu đào tạo cùng một lúc hàng trăm, hàng
nghìn kỹ sư, thợ lành nghề, thì chỉ cần 3 - 5 năm, thời gian
đào tạo một bác sĩ chuyên khoa lâu nhất cũng mất 8 năm,
nhưng để có được một tài năng nghệ thuật thì cần chục
năm, thậm chí vài chục năm, mà có khi vẫn không thể
thành tài đúng nghĩa.
Đến nay, trong giới làm nghề nghệ thuật vẫn truyền Thông qua sự ghi nhận, tôn vinh, hỗ trợ tài chính không những tạo điều kiện thuận lợi cho nghệ nhân tiếp tục gìn giữ, phát huy vốn quý
miệng câu “Thầy già con hát trẻ”, được đúc kết bởi các mà còn thúc đẩy phát triển bền vững nền văn hóa dân tộc Ảnh: Thái Minh

daibieunhandan.vn 17