Page 16 - Đại biểu Nhân dân
P. 16
”
“
”
“ TÂM VÀ THẾ TRONG KỶ NGUYÊN MỚI
Hoàn thiện thể chế phân cấp, phân quyền
để thực hiện thành công tinh gọn về tổ chức bộ máy
“Phân cấp, phân quyền thể hiện bản chất dân chủ của Nhà nước ta, Nhà nước pháp quyền XHCN
của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân. Chính phân cấp, phân quyền làm cho Nhà nước gần
dân hơn, tạo điều kiện cho người dân tham gia vào đời sống chính trị và hình thành một xã hội
dân chủ, tăng tính dân chủ trong các quyết định chính sách pháp luật của Nhà nước, làm tăng sự
đồng thuận xã hội”. Nhấn mạnh điều này, GS.TS. PHAN TRUNG LÝ - nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp
luật khẳng định, việc hoàn thiện thể chế về phân cấp, phân quyền có ý nghĩa hết sức quan trọng
để thực hiện thành công cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy.
Cùng với đó, Chính phủ đã có nhiều Nghị quyết quy định học hoạt động của Nhà nước, quá trình thực hiện mối quan hệ
trực tiếp về phân cấp, phân quyền như: Nghị quyết số 21/NQ- giữa Trung ương và địa phương, cấp trên và cấp dưới, chất lượng
CP ngày 21.3.2016 về phân cấp quản lý nhà nước giữa Chính phủ đội ngũ cán bộ. Đồng thời, thực hiện phân cấp, phân quyền
và UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; Nghị quyết số chính là xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm của mỗi cấp, hạn
99/2020/NQ-CP ngày 24.6.2020 về đẩy mạnh phân cấp quản chế sự can thiệp không đúng, hoặc thiếu trách nhiệm trong
lý; Nghị quyết số 04/2022/NQ-CP ngày 10.1.2022 về đẩy mạnh thực thi công vụ.
Ảnh: Minh Trang phân cấp, phân quyền trong quản lý nhà nước… Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền là yếu tố cơ bản, quyết
Các quy định của pháp luật về phân cấp, phân quyền và
Nhà nước càng hiện đại, chính quyền địa phương đã hình thành căn cứ pháp lý xác định định việc tăng cường kiểm tra, giám sát và kiểm soát quyền
lực để các nhiệm vụ, quyền hạn của các cấp chính quyền địa
thì phân cấp, phân quyền càng hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan nhà nước ở Trung ương phương. Tăng cường kiểm tra, giám sát và kiểm soát quyền lực
- Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền là một trong những yêu và địa phương. là để “phục vụ” việc đẩy mạnh phân cấp, phân quyền đúng pháp
cầu được Đảng, Nhà nước ta đặc biệt chú trọng. Trong đó, về lập Tuy nhiên, đúng như Tổng Bí thư Tô Lâm trong bài viết “Tinh luật và hiệu quả.
pháp, tại Kỳ họp cuối năm 2024, Quốc hội đã thông qua 18 luật, 21 - Gọn - Mạnh - Hiệu năng - Hiệu lực - Hiệu quả” đã chỉ rõ “… cho Thứ hai, phân cấp, phân quyền nâng cao tính bền vững, hiệu
nghị quyết với tinh thần phân cấp, phân quyền rất mạnh mẽ. Theo đến nay, tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị vẫn còn cồng quả và công bằng trong quá trình sử dụng các nguồn lực kinh
ông, phân cấp, phân quyền có ý nghĩa như thế nào đối với sự vận kềnh, nhiều tầng nấc, nhiều đầu mối; hiệu lực, hiệu quả hoạt động tế - xã hội một cách phù hợp trên cơ sở tính toán đến thứ tự ưu
hành của bộ máy nhà nước? chưa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ; chức năng, nhiệm vụ, quyền tiên, quy mô và điều kiện cụ thể. Phân cấp, phân quyền là cơ
- Thực chất của phân cấp, phân quyền là phân định nhiệm hạn, tổ chức, quan hệ công tác giữa nhiều cơ quan, bộ phận chưa sở quan trọng để nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực kinh tế
vụ, quyền hạn cho từng cấp để việc quản lý được khoa học, thật rõ ràng, còn trùng lắp, chồng chéo; phân định trách nhiệm, - xã hội của cả nước cũng như từng địa phương.
thuận lợi và hiệu quả, bảo đảm việc chuyển giao nhiệm vụ, phân cấp, phân quyền chưa đồng bộ, hợp lý, có chỗ bao biện làm Thứ ba, phân cấp, phân quyền thể hiện bản chất dân chủ
quyền hạn phù hợp với chức năng, thẩm quyền và điều kiện thay, có nơi bỏ sót hoặc không đầu tư thích đáng…”. của Nhà nước ta, Nhà nước pháp quyền XHCN của Nhân dân,
cho cấp dưới thực hiện. Nội dung, phương thức và phạm vi phân Những hạn chế trong phân cấp, phân quyền đã làm giảm do Nhân dân và vì Nhân dân. Chính phân cấp, phân quyền làm
cấp được xác định thống nhất về nguyên tắc giữa các cơ quan hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong thời gian qua. Trong cho Nhà nước gần dân hơn, tạo điều kiện cho người dân tham
của bộ máy nhà nước và giữa Trung ương với địa phương, nhưng đó, các quy định pháp luật hiện hành về phân cấp, phân quyền gia vào đời sống chính trị và hình thành một xã hội dân chủ,
không rập khuôn, áp đặt máy móc và càng tránh sự tùy tiện, đã bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập. tăng tính dân chủ trong các quyết định chính sách pháp luật
có mối quan hệ hai chiều. Do vậy, mức độ hoàn thiện thể chế Trước hết là các quy định này còn rải rác, thiếu tập trung, của Nhà nước, làm tăng sự đồng thuận xã hội. Đồng thời, phân
về phân cấp, phân quyền được phản ánh ở sự thông suốt trong thống nhất, thiếu đồng bộ. Vì vậy, việc phân cấp thẩm quyền cấp, phân quyền cũng làm tăng hiệu lực, hiệu quả hoạt động
vận hành bộ máy công quyền, ở hiệu quả và tính tối ưu trong cho địa phương nhiều khi chưa phù hợp với điều kiện địa bàn của chính quyền, ngăn ngừa những tiêu cực, sai lầm trong các
sử dụng nguồn lực, phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc khu vực, vùng lãnh thổ, chưa phân biệt rõ sự khác nhau giữa quyết định, hành vi của cán bộ, công chức; cải thiện mối quan
phòng, an ninh, sự hài lòng của người dân. đô thị và nông thôn và nguồn lực bảo đảm. hệ giữa chính quyền nhà nước với người dân.
Nhà nước càng hiện đại, thì phân quyền, phân cấp càng Thứ hai, chưa phân định rõ ràng, cụ thể nhiệm vụ, thẩm Thứ tư, phân cấp, phân quyền thúc đẩy tính chủ động, sáng
hoàn thiện. Đây cũng là xu hướng chung và ngày càng phát quyền, trách nhiệm của mỗi cấp chính quyền trong việc thực tạo của địa phương trong việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn.
triển khi năng lực quản trị của Nhà nước được nâng lên, nền hiện chức năng quản lý nhà nước mỗi cấp; chưa phân định rõ Bộ máy nhà nước chỉ hoạt động tốt khi chính quyền Trung ương,
kinh tế thị trường hiện đại dần được hoàn thiện, quyền làm thẩm quyền giữa Chính phủ và UBND cấp tỉnh; phân cấp chưa chính quyền địa phương vững mạnh, chủ động, sáng tạo thực
chủ của người dân được bảo đảm trên thực tế, quyền tự chủ đồng bộ với phân quyền. hiện các nhiệm vụ, quyền hạn trong tính thống nhất.
của cơ sở được mở rộng. Đây cũng là một đặc điểm của Nhà Thứ ba, chưa khắc phục được tình trạng trùng lặp về chức - Vậy theo ông, cần quan tâm những vấn đề gì để hoàn thiện
nước pháp quyền nói chung và Nhà nước pháp quyền XHCN năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cấp chính quyền, chưa có cơ chế phân cấp, phân quyền?
- Thứ nhất, cần tập trung hoàn thiện thể chế về phân quyền,
ở Việt Nam nói riêng. cơ chế để chính quyền địa phương thực hiện yêu cầu tự chủ, tự phân cấp giữa Trung ương và chính quyền địa phương. Thứ hai,
- Phân cấp, phân quyền đã được quy định trong Hiến pháp, Luật chịu trách nhiệm và tự quản.
Tổ chức chính quyền địa phương và các văn bản pháp luật khác, Thứ tư, chưa có cơ chế kiểm tra, giám sát hiệu quả để thực cần xác định các nguyên tắc khi phân quyền, phân cấp cần phù
hợp với đặc điểm địa phương, đô thị, nông thôn, miền núi, hải
nhưng việc thực hiện trên thực tế vẫn còn không ít tồn tại, hạn chế. hiện triệt để và hiệu quả việc phân cấp, phân quyền giữa Trung
Nhìn từ góc độ thể chế, ông lý giải như thế nào về tồn tại này? ương với địa phương. đảo. Thứ ba, cần rà soát, tổng kết để sửa đổi, bổ sung và xây
dựng mới các văn bản pháp luật đồng bộ về phân quyền, phân
- Ở nước ta, phân cấp, phân quyền đã thành chủ trương
lớn, rất được Đảng và Nhà nước quan tâm. Về cơ sở pháp lý, Phân cấp, phân quyền cấp giữa Trung ương và địa phương và giữa các cấp chính quyền
lần đầu tiên, trên cơ sở Hiến pháp năm 2013, Luật Tổ chức thể hiện bản chất dân chủ của Nhà nước ta địa phương.
Trong đó, phải tập trung hoàn thiện pháp luật về phân định
chính quyền địa phương đã quy định một cách tổng thể về thẩm quyền giữa chính quyền Trung ương và chính quyền địa
phân cấp, phân quyền như một nguyên tắc để giải quyết - Trong bối cảnh thực hiện cuộc cách mạng về tinh gọn tổ phương; xác định trách nhiệm, tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm
quan hệ giữa chính quyền nhà nước ở Trung ương và chính chức bộ máy hiện nay thì phân cấp, phân quyền đóng vai trò như của mỗi cấp chính quyền mới có hiệu quả; xây dựng cơ chế để
quyền địa phương. thế nào, thưa ông? chính quyền địa phương hướng tới chính quyền tự quản.
Cụ thể, khoản 2 Điều 112 Hiến pháp năm 2013 quy định: - Đối với cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy
Cùng với đó, cần xác định rõ vị trí, tính chất và vai trò của
“Nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương được xác mà chúng ta đang quyết liệt thực hiện thì phân cấp, phân từng loại đơn vị hành chính; sắp xếp, cơ cấu lại về mặt quy mô
định trên cơ sở phân định thẩm quyền giữa các cơ quan nhà quyền có vai trò hết sức quan trọng, thể hiện ở một số nội của các đơn vị hành chính theo hướng giảm bớt về số lượng
nước ở Trung ương và địa phương và của mỗi cấp chính dung chủ yếu sau: đơn vị, mở rộng quy mô về diện tích, dân số của từng đơn vị.
quyền địa phương”. Quy định này đã đặt cơ sở Hiến định để Thứ nhất, phân quyền, phân cấp nâng cao hiệu lực, hiệu quả Đổi mới mô hình tổ chức chính quyền địa phương phù hợp với
Luật Tổ chức chính quyền địa phương phát triển thêm một thực thi quyền lực nhà nước. Với nguyên tắc hiệu quả “việc nào, điều kiện đô thị, nông thôn và hải đảo.
bước về nguyên tắc xác định thẩm quyền của chính quyền cấp nào sát thực tế hơn, giải quyết kịp thời và phục vụ tốt hơn Đặc biệt, phải hoàn thiện cơ chế kiểm soát quyền lực nhà
địa phương các cấp. các yêu cầu của tổ chức và Nhân dân thì giao cho cấp đó thực nước đối với chính quyền địa phương; tăng cường hiệu quả hoạt
Theo đó, khoản 1 Điều 11 Luật Tổ chức chính quyền địa hiện”, quá trình phân cấp, phân quyền đã đưa cấp quyết định
phương năm 2015 quy định: “Nhiệm vụ, quyền hạn của chính xuống gần với thực tiễn hơn, dễ dàng đáp ứng đúng nhu cầu động giám sát của HĐND và phát huy vai trò giám sát, vai trò
phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam các cấp, các tổ chức thành
quyền địa phương các cấp được xác định trên cơ sở phân định của thực tiễn hơn. viên của Mặt trận và giám sát của Nhân dân.
thẩm quyền giữa các cơ quan nhà nước ở Trung ương và địa Phân cấp, phân quyền là một nội dung quan trọng trong xây - Xin cảm ơn ông!
phương và của mỗi cấp chính quyền địa phương theo hình thức dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền. Kết quả thực hiện
phân quyền, phân cấp”. phân cấp, phân quyền thể hiện rõ nét quá trình tổ chức khoa NGUYỄN BÌNH thực hiện
12 ĐẠI BIỂU NHÂN DÂN