Page 16 - Đại biểu Nhân dân
P. 16

”
                           “
                                   ”
           “ TÂM  VÀ  THẾ  TRONG KỶ NGUYÊN MỚI
           Hoàn thiện thể chế phân cấp, phân quyền






           để thực hiện thành công tinh gọn về tổ chức bộ máy








                                                            “Phân cấp, phân quyền thể hiện bản chất dân chủ của Nhà nước ta, Nhà nước pháp quyền XHCN
                                                            của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân. Chính phân cấp, phân quyền làm cho Nhà nước gần

                                                            dân hơn, tạo điều kiện cho người dân tham gia vào đời sống chính trị và hình thành một xã hội
                                                            dân chủ, tăng tính dân chủ trong các quyết định chính sách pháp luật của Nhà nước, làm tăng sự
                                                            đồng thuận xã hội”. Nhấn mạnh điều này, GS.TS. PHAN TRUNG LÝ - nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp
                                                            luật khẳng định, việc hoàn thiện thể chế về phân cấp, phân quyền có ý nghĩa hết sức quan trọng
                                                            để thực hiện thành công cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy.

                                                               Cùng với đó, Chính phủ đã có nhiều Nghị quyết quy định   học hoạt động của Nhà nước, quá trình thực hiện mối quan hệ
                                                            trực tiếp về phân cấp, phân quyền như: Nghị quyết số 21/NQ-  giữa Trung ương và địa phương, cấp trên và cấp dưới, chất lượng
                                                            CP ngày 21.3.2016 về phân cấp quản lý nhà nước giữa Chính phủ   đội ngũ cán bộ. Đồng thời, thực hiện phân cấp, phân quyền
                                                            và UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; Nghị quyết số   chính là xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm của mỗi cấp, hạn
                                                            99/2020/NQ-CP ngày 24.6.2020 về đẩy mạnh phân cấp quản   chế sự can thiệp không đúng, hoặc thiếu trách nhiệm trong
                                                            lý; Nghị quyết số 04/2022/NQ-CP ngày 10.1.2022 về đẩy mạnh   thực thi công vụ.
                                              Ảnh: Minh Trang  phân cấp, phân quyền trong quản lý nhà nước…     Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền là yếu tố cơ bản, quyết
                                                               Các quy định của pháp luật về phân cấp, phân quyền và
           Nhà nước càng hiện đại,                          chính quyền địa phương đã hình thành căn cứ pháp lý xác định   định việc tăng cường kiểm tra, giám sát và kiểm soát quyền
                                                                                                             lực để các nhiệm vụ, quyền hạn của các cấp chính quyền địa
           thì phân cấp, phân quyền càng hoàn thiện         chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan nhà nước ở Trung ương   phương. Tăng cường kiểm tra, giám sát và kiểm soát quyền lực
              - Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền là một trong những yêu   và địa phương.                        là để “phục vụ” việc đẩy mạnh phân cấp, phân quyền đúng pháp
           cầu được Đảng, Nhà nước ta đặc biệt chú trọng. Trong đó, về lập   Tuy nhiên, đúng như Tổng Bí thư Tô Lâm trong bài viết “Tinh   luật và hiệu quả.
           pháp, tại Kỳ họp cuối năm 2024, Quốc hội đã thông qua 18 luật, 21   - Gọn - Mạnh - Hiệu năng - Hiệu lực - Hiệu quả” đã chỉ rõ “… cho   Thứ hai, phân cấp, phân quyền nâng cao tính bền vững, hiệu
           nghị quyết với tinh thần phân cấp, phân quyền rất mạnh mẽ. Theo   đến nay, tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị vẫn còn cồng   quả và công bằng trong quá trình sử dụng các nguồn lực kinh
           ông, phân cấp, phân quyền có ý nghĩa như thế nào đối với sự vận   kềnh, nhiều tầng nấc, nhiều đầu mối; hiệu lực, hiệu quả hoạt động   tế - xã hội một cách phù hợp trên cơ sở tính toán đến thứ tự ưu
           hành của bộ máy nhà nước?                        chưa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ; chức năng, nhiệm vụ, quyền   tiên, quy mô và điều kiện cụ thể. Phân cấp, phân quyền là cơ
              - Thực chất của phân cấp, phân quyền là phân định nhiệm   hạn, tổ chức, quan hệ công tác giữa nhiều cơ quan, bộ phận chưa   sở quan trọng để nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực kinh tế
           vụ, quyền hạn cho từng cấp để việc quản lý được khoa học,   thật rõ ràng, còn trùng lắp, chồng chéo; phân định trách nhiệm,   - xã hội của cả nước cũng như từng địa phương.
           thuận lợi và hiệu quả, bảo đảm việc chuyển giao nhiệm vụ,   phân cấp, phân quyền chưa đồng bộ, hợp lý, có chỗ bao biện làm   Thứ ba, phân cấp, phân quyền thể hiện bản chất dân chủ
           quyền hạn phù hợp với chức năng, thẩm quyền và điều kiện   thay, có nơi bỏ sót hoặc không đầu tư thích đáng…”.   của Nhà nước ta, Nhà nước pháp quyền XHCN của Nhân dân,
           cho cấp dưới thực hiện. Nội dung, phương thức và phạm vi phân   Những hạn chế trong phân cấp, phân quyền đã làm giảm   do Nhân dân và vì Nhân dân. Chính phân cấp, phân quyền làm
           cấp được xác định thống nhất về nguyên tắc giữa các cơ quan   hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong thời gian qua. Trong   cho Nhà nước gần dân hơn, tạo điều kiện cho người dân tham
           của bộ máy nhà nước và giữa Trung ương với địa phương, nhưng   đó, các quy định pháp luật hiện hành về phân cấp, phân quyền   gia vào đời sống chính trị và hình thành một xã hội dân chủ,
           không rập khuôn, áp đặt máy móc và càng tránh sự tùy tiện,   đã bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập.    tăng tính dân chủ trong các quyết định chính sách pháp luật
           có mối quan hệ hai chiều. Do vậy, mức độ hoàn thiện thể chế   Trước hết là các quy định này còn rải rác, thiếu tập trung,   của Nhà nước, làm tăng sự đồng thuận xã hội. Đồng thời, phân
           về phân cấp, phân quyền được phản ánh ở sự thông suốt trong   thống nhất, thiếu đồng bộ. Vì vậy, việc phân cấp thẩm quyền   cấp, phân quyền cũng làm tăng hiệu lực, hiệu quả hoạt động
           vận hành bộ máy công quyền, ở hiệu quả và tính tối ưu trong   cho địa phương nhiều khi chưa phù hợp với điều kiện địa bàn   của chính quyền, ngăn ngừa những tiêu cực, sai lầm trong các
           sử dụng nguồn lực, phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc   khu vực, vùng lãnh thổ, chưa phân biệt rõ sự khác nhau giữa   quyết định, hành vi của cán bộ, công chức; cải thiện mối quan
           phòng, an ninh, sự hài lòng của người dân.       đô thị và nông thôn và nguồn lực bảo đảm.        hệ giữa chính quyền nhà nước với người dân.
              Nhà nước càng hiện đại, thì phân quyền, phân cấp càng   Thứ hai, chưa phân định rõ ràng, cụ thể nhiệm vụ, thẩm   Thứ tư, phân cấp, phân quyền thúc đẩy tính chủ động, sáng
           hoàn thiện. Đây cũng là xu hướng chung và ngày càng phát   quyền, trách nhiệm của mỗi cấp chính quyền trong việc thực   tạo của địa phương trong việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn.
           triển khi năng lực quản trị của Nhà nước được nâng lên, nền   hiện chức năng quản lý nhà nước mỗi cấp; chưa phân định rõ   Bộ máy nhà nước chỉ hoạt động tốt khi chính quyền Trung ương,
           kinh tế thị trường hiện đại dần được hoàn thiện, quyền làm   thẩm quyền giữa Chính phủ và UBND cấp tỉnh; phân cấp chưa   chính quyền địa phương vững mạnh, chủ động, sáng tạo thực
           chủ của người dân được bảo đảm trên thực tế, quyền tự chủ   đồng bộ với phân quyền.               hiện các nhiệm vụ, quyền hạn trong tính thống nhất.
           của cơ sở được mở rộng. Đây cũng là một đặc điểm của Nhà   Thứ ba, chưa khắc phục được tình trạng trùng lặp về chức   - Vậy theo ông, cần quan tâm những vấn đề gì để hoàn thiện
           nước pháp quyền nói chung và Nhà nước pháp quyền XHCN   năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cấp chính quyền, chưa có   cơ chế phân cấp, phân quyền?
                                                                                                                - Thứ nhất, cần tập trung hoàn thiện thể chế về phân quyền,
           ở Việt Nam nói riêng.                            cơ chế để chính quyền địa phương thực hiện yêu cầu tự chủ, tự   phân cấp giữa Trung ương và chính quyền địa phương. Thứ hai,
              - Phân cấp, phân quyền đã được quy định trong Hiến pháp, Luật   chịu trách nhiệm và tự quản.
           Tổ chức chính quyền địa phương và các văn bản pháp luật khác,   Thứ tư, chưa có cơ chế kiểm tra, giám sát hiệu quả để thực   cần xác định các nguyên tắc khi phân quyền, phân cấp cần phù
                                                                                                             hợp với đặc điểm địa phương, đô thị, nông thôn, miền núi, hải
           nhưng việc thực hiện trên thực tế vẫn còn không ít tồn tại, hạn chế.   hiện triệt để và hiệu quả việc phân cấp, phân quyền giữa Trung
           Nhìn từ góc độ thể chế, ông lý giải như thế nào về tồn tại này?    ương với địa phương.           đảo. Thứ ba, cần rà soát, tổng kết để sửa đổi, bổ sung và xây
                                                                                                             dựng mới các văn bản pháp luật đồng bộ về phân quyền, phân
              - Ở nước ta, phân cấp, phân quyền đã thành chủ trương
           lớn, rất được Đảng và Nhà nước quan tâm. Về cơ sở pháp lý,  Phân cấp, phân quyền                  cấp giữa Trung ương và địa phương và giữa các cấp chính quyền
           lần đầu tiên, trên cơ sở Hiến pháp năm 2013, Luật Tổ chức   thể hiện bản chất dân chủ của Nhà nước ta   địa phương.
                                                                                                                Trong đó, phải tập trung hoàn thiện pháp luật về phân định
           chính quyền địa phương đã quy định một cách tổng thể về                                           thẩm quyền giữa chính quyền Trung ương và chính quyền địa
           phân cấp, phân quyền như một nguyên tắc để giải quyết   - Trong bối cảnh thực hiện cuộc cách mạng về tinh gọn tổ   phương; xác định trách nhiệm, tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm
           quan hệ giữa chính quyền nhà nước ở Trung ương và chính   chức bộ máy hiện nay thì phân cấp, phân quyền đóng vai trò như   của mỗi cấp chính quyền mới có hiệu quả; xây dựng cơ chế để
           quyền địa phương.                                thế nào, thưa ông?                               chính quyền địa phương hướng tới chính quyền tự quản.
              Cụ thể, khoản 2 Điều 112 Hiến pháp năm 2013 quy định:   - Đối với cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy
                                                                                                                Cùng với đó, cần xác định rõ vị trí, tính chất và vai trò của
           “Nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương được xác   mà chúng ta đang quyết liệt thực hiện thì phân cấp, phân   từng loại đơn vị hành chính; sắp xếp, cơ cấu lại về mặt quy mô
           định trên cơ sở phân định thẩm quyền giữa các cơ quan nhà   quyền có vai trò hết sức quan trọng, thể hiện ở một số nội   của các đơn vị hành chính theo hướng giảm bớt về số lượng
           nước ở Trung ương và địa phương và của mỗi cấp chính   dung chủ yếu sau:                          đơn vị, mở rộng quy mô về diện tích, dân số của từng đơn vị.
           quyền địa phương”. Quy định này đã đặt cơ sở Hiến định để   Thứ nhất, phân quyền, phân cấp nâng cao hiệu lực, hiệu quả   Đổi mới mô hình tổ chức chính quyền địa phương phù hợp với
           Luật Tổ chức chính quyền địa phương phát triển thêm một   thực thi quyền lực nhà nước. Với nguyên tắc hiệu quả “việc nào,   điều kiện đô thị, nông thôn và hải đảo.
           bước về nguyên tắc xác định thẩm quyền của chính quyền   cấp nào sát thực tế hơn, giải quyết kịp thời và phục vụ tốt hơn   Đặc biệt, phải hoàn thiện cơ chế kiểm soát quyền lực nhà
           địa phương các cấp.                              các yêu cầu của tổ chức và Nhân dân thì giao cho cấp đó thực   nước đối với chính quyền địa phương; tăng cường hiệu quả hoạt
              Theo đó, khoản 1 Điều 11 Luật Tổ chức chính quyền địa   hiện”, quá trình phân cấp, phân quyền đã đưa cấp quyết định
           phương năm 2015 quy định: “Nhiệm vụ, quyền hạn của chính   xuống gần với thực tiễn hơn, dễ dàng đáp ứng đúng nhu cầu   động giám sát của HĐND và phát huy vai trò giám sát, vai trò
                                                                                                             phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam các cấp, các tổ chức thành
           quyền địa phương các cấp được xác định trên cơ sở phân định   của thực tiễn hơn.                  viên của Mặt trận và giám sát của Nhân dân.
           thẩm quyền giữa các cơ quan nhà nước ở Trung ương và địa   Phân cấp, phân quyền là một nội dung quan trọng trong xây   - Xin cảm ơn ông!
           phương và của mỗi cấp chính quyền địa phương theo hình thức   dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền. Kết quả thực hiện
           phân quyền, phân cấp”.                           phân cấp, phân quyền thể hiện rõ nét quá trình tổ chức khoa             NGUYỄN BÌNH thực hiện
            12     ĐẠI BIỂU NHÂN DÂN
   11   12   13   14   15   16   17   18   19   20   21