Page 54 - Báo Thái Nguyên - Số Tết Dương lịch

52 Tết Dương lịch 2025 Văn học - Nghệ thuật

NGHỀ CỦA BA

l Truyện ngắn: THANH TUÂN

au trận đau giữa năm, ba
già và yếu đi hẳn. Ba ít ra
đồng hơn, và thường ngồi
Strầm ngâm nhìn xa xăm.
Có khi đó là vị trí ngồi chỗ hiên,
nhìn ra cây vú sữa có tổ chim sâu
treo đòng đưa. Ba tỉ mẩn nhìn chú
chim con bé tẹo chuyền từ cành
cao xuống cành thấp rồi chui tọt
vào tổ. Có khi ba ra chỗ lan can
nhà, ngồi đó, ba nhìn ra phía
chuồng trâu cũ, cái chuồng trâu
trống hoác, bầy trâu ba đã bán đi từ
dạo nằm viện. Thi thoảng, buồn tay
chân ba đem cái thùng đồ nghề của
mình ra săm soi. Săm soi từng thứ
một.
Đó là cái thùng gỗ cũ kĩ. Chiều
cao tầm 30cm, chiều rộng cũng đâu
chừng 30cm, dài đến 50cm. Ba
thường bê cái thùng cũ kĩ ấy ra
hiên nhà ngồi, lật cái nắp thùng
không khóa lên, ba ngắm nghía
từng món đồ trong cái thùng ấy.
Đây là cái đục chàng, ba tỉ mỉ
giảng giải cho thằng cu Tí con của
chị. Cái đục lưỡi nó chàng ra to,
dùng để đục những cái lỗ vuông
hay chữ nhật lớn, như đục chỗ cây
cột cái để bắc cây kèo vào. Đây là Minh họa THANH HẠNH
cái đục hai, đục ba, đục bốn… tên
gọi theo chiều rộng của lưỡi đục. ngôi nhà, thành một dãy domino, cây thước gỗ bóng mượt mới ra nghề. Ba hay kể về những ngày tản
Đục hai có nghĩa là lưỡi rộng 2cm, thành những chiếc xe ủi nhau… đời. Con đổi cho lũ bạn những cây cư. Đó là những ngày cả gia đình
đục ba lưỡi rộng 3cm… Thằng Tí Rồi nhiều lắm những khi anh em thước gỗ, khi thì lấy cây thước không thể trụ bám trên vùng tranh
săm se cái đục có lưỡi nhỏ, cong mang cái bao lát lớn gom mớ dăm nhựa có kẻ vạch milimet, khi thì chấp nữa, buộc phải xuống vùng
như móng tay. Ba cười bảo, đó là bào ba bào ra từ thân sến, chò, lim, đổi được chục dây chun, đôi viên địch. Ngày đó ba mười tuổi, dưới
cái đục móng. Đục móng đục xoan đào… những dăm bào mỏng bi chai óng ánh, có khi là vài cành ba còn có bốn đứa em. Ba đạp xe
những lỗ tròn trên thân cây cột con, tang ấy được gom vào bao, anh em quế thêm những chiếc cuống quế đi bán kem khắp Tam Kỳ, có khi
tuy nhỏ nhưng nó rất quan trọng. khiêng vào góc bếp. Đó là mồi cay xè vừa ăn vừa hít hà… vào Quảng Ngãi. Rồi ba lại kể về
Thiếu nó thì không thể hoàn thành nhen lửa của má. Lửa nhen từ Con nhớ những lần nhận việc xa, nghề làm bánh. Một đôi năm ba ra
cái nhà. Ông cháu rù rì rủ rỉ cả những dăm bào ấy khói bay lên ba lại buộc cái thùng đồ nghề cũ tận Đà Nẵng, ở với người ta phụ
buổi về những món đồ cũ càng ấy, thơm phảng phất tinh dầu của các đằng sau chiếc xe đạp giàn ngang làm bánh kẹo. Những bánh mì
đó là những vật dụng đã theo ba loài cây trăm năm kết tụ. Giờ đây màu cháo lòng. Ba cùng cậu Ba nhào bột, trộn bột, nặn bánh, nướng
một thời. hồi tưởng như trong mùi khói bếp hàng xóm lộc cộc đi từ sớm sương bánh…; những mẻ kẹo đậu phộng
Ngày còn nhỏ, anh em con tự ấy có cả vị mằn mặn, chua chua còn nhập nhoạng con ngõ. Khi ba nấu từ đường tộ dẻo quánh, đổ ra
hào về cái nghề mộc của ba. Ba có của những giọt mồ hôi cơ hàn ba về, ngọn đèn trên phên liếp má đã rồi lắc vòng cho đều đậu… Khi
cái giàn nề cao để trước ngõ, dưới lặm vào. thắp lên từ khi nào. Má lục dưới anh em con lớn lên, con bắt gặp
bóng cây vú sữa già. Cái giàn nề * * * bếp dọn cơm. Ba ăn cơm bên ánh những ngày ba không đi làm mộc,
gỗ cao con đứng tới vai. Thi thoảng Khi ba nghỉ tay nửa buổi ngồi sáng từ bếp lửa hắt ra. Rồi tiếng ba đó là những ngày ba chặt tre, vót
anh em leo lên nghịch ngợm. nhấp ca nước chè, anh em lọ mọ lại má tính công thợ, kể về đám lúa tre. Trưa miền Trung nắng đến độ
Những ngày có việc, ba khuân cái phía giàn nề, lấy cái bào to có thân ngoài đồng đang bị sâu ăn… rù rì con chim cũng mệt chỉ chuyền
thùng đồ nghề ra đấy, chỗ đầu ngõ, bào đen bóng, cũng đặt mẩu gỗ dài rủ rỉ. Rồi ba đi về phía phản gỗ ngả cành mà không hót. Ba ngồi đan
đục đẽo. Tiếng búa lốc cốc, tiếng dài nhặt được lên phía giàn, rồi lưng. Anh chị em học bài bên bàn rổ, lận vành, cái đầu cúi cung cúc,
cưa loạt xoạt từ sáng sớm cho tới bào. Lạ kì lưỡi bào cứ găm sâu vào giữa nhà, quay quanh ngọn đèn dáng người gầy đen nhẻm… Những
tận trưa đứng bóng, rồi từ xế cho mẩu gỗ chẳng chịu đi. Ba cười. sáng trưng, đến tận khuya, nghe rổ rá ba làm ra cái nào cũng khéo,
tới tận tối mịt. Những ngày nghỉ Bào mấy cây ngắn cần lấy cái bào tiếng thở dài, trở mình, và tiếng cũng đẹp. Ba bảo ba không có
học anh em hay luẩn quẩn quanh cồ, đẩy nhẹ, phớt lên, đừng cố mà bàn tay ba đấm vào lưng thùm thụp nghề nào cả, tất cả chỉ là học lỏm,
cái giàn nề cao cao của ba. Những đè sâu xuống. Bào cách đó chỉ để vì nhức mỏi. chưa gọi là nghề. Gọi là nghề cần
đù đày gỗ ba cắt bỏ ra nào là hình bào những tấm ván dài, to. Thế là Trong lí lịch của từng đứa con, phải được học hành, phải am hiểu
vuông, hình chữ nhật… đó là anh em lại hí hửng chọn bào, rồi chưa bao giờ ba ghi vào mục nghề tận tường. Với ba, mỗi việc ba chỉ
những đồ chơi hiền lành, không tốn bào, rồi nheo mắt ngắm. Cuối cùng nghiệp của ba là nghề mộc. Ba bảo, làm để mưu sinh, để gồng gánh gia
kém. Khi thì chúng được xếp thành cũng cần ba đẩy lại vài đường bào, một nghề cho chín còn hơn chín đình qua những gian truân trong