Page 32 - Báo Thái Nguyên - Số Tết Dương lịch

30 Tết Dương lịch 2025

Ký ức Thái Nguyên

12 ngày đêm năm 1972

Còi báo động vừa dứt, tiếng máy bay đã gầm rú. Pháo và tên lửa của
ta vạch lên trời những lằn đỏ bung nở như hoa cà, hoa cải. Bom nổ
chát chúa, mặt đất chao đảo, nhà cửa rung lắc dữ dội. Quần thảo hồi
lâu, tiếng máy bay nhỏ dần rồi tắt lịm. Lửa khói từ các nhà máy, khu
dân cư bốc cháy làm cả góc trời mờ mịt, nhập nhoạng…

gày ấy tôi đang học lớp 4, bom, hoặc phóng tên lửa. Thằng Hải
nhà ở xóm Gốc Vối, xã nhà cách đó một đoạn rủ cả bọn vào
Cao Ngạn (Đồng Hỷ), vườn nhổ sắn tìm chỗ kín nướng ăn,
Ngiáp thị trấn Núi Voi của bởi theo nó thì bom bỏ chưa chắc
TP. Thái Nguyên. Dọc con đường qua chết, rét quá có khi chết. Kiếm được
xóm, xe chở hàng hóa quân sự từ mấy củ, chúng tôi tới ngôi miếu Máy bay B52 của Mỹ đầu tiên bị bắn rơi tại Hà Nội năm 1972.
nước bạn ra bến Giềng vượt sông Cầu hoang dưới chân núi đốt lửa nướng. Ảnh: TƯ LIỆU
chạy suốt ngày đêm. Ngôi miếu xây bằng gạch, mái ngói
Những ngày cuối tháng 12-1972, đã sập nhưng cây cối che khuất, tha bết bùn đất và vết máu. Bà con xúm thanh niên xung phong Bắc Thái.
chính quyền tổ chức cho người già, hồ đốt lửa. lại hỏi han. Bố tôi cởi chiếc mũ sắt, Có lẽ để tránh tổn thất, công nhân
trẻ em sơ tán vào các hang đá Núi Sắn vừa chín, còi báo động vang chậm rãi: “Trận B52 đêm qua, người mỏ hết giờ làm việc cũng được yêu
Voi. Hang sơ tán lớn nhất là hang núi lên riết róng. Chúng tôi không quay chết, bị thương nhiều. Báo động mọi cầu sơ tán vào hang. Chiếc phản của
máng 12, sâu tới cả cây số, có thể về hang mà ra gốc cây nhội bên người cần vào bên trong hang, không bà tôi kê lọt thỏm trong hốc, lại có
chứa được hàng nghìn người. Trước đường xem bộ đội chiến đấu. Chỉ một được chủ quan…”. hõm thạch nhũ đặt ngọn đèn dầu. Tôi
cửa hang là bãi đất rộng có nhiều cây lát, chớp giật liên hồi, mặt đất rung Thông tin máy bay Mỹ ném bom nếu không cùng mọi người chơi tam
cổ thụ cành lá xum xuê. Ban ngày ít chuyển dữ dội. Pháo phòng không rải thảm vào các nhà máy, khu dân cư cúc, tú lơ khơ lại nằm đọc sách. Mỗi
người nên hang lạnh lẽo, tối đen. Ban vạch lên trời những lằn lửa đỏ rực. làm nhiều người chết đã lan truyền từ khi báo động, mấy thằng bạn kéo tôi
đêm chật kín người trên các sạp tre, Các quầng sáng bùng lên, mặt đất sáng, giờ mọi người mới được nghe lẻn ra cửa hang xem máy bay Mỹ thả
phản gỗ. Mỗi gia đình có một ngọn như con thuyền trên sóng. Những trực tiếp. Một bác rơm rớm nước mắt: bom và bộ đội chiến đấu. Sự chết
đèn dầu nên khá dễ đi và vui mắt. tiếng nổ gần làm chúng tôi ngã dúi “Chắc họ nghĩ đêm Noel nó ngừng chóc không làm chúng tôi sợ hãi.
Trong hang, mọi người kể cho nhau vào nhau… ném bom nên về dọn dẹp nhà cửa”. Trong 12 ngày đêm sơ tán, những
nghe đủ thứ chuyện. Buổi đầu mấy cụ Tiếng máy bay xa dần, tiếng súng Chú tự vệ vết máu còn dính trên mặt, bữa cơm của các gia đình đến giờ
già chất củi gộc đốt lửa sưởi. Chỉ cũng ngưng, một bên trời rừng rực lửa xót xa: “Người chết bọn tôi mang ra nghĩ đến tôi vẫn bị ám ảnh. Mảnh ni
được một lúc do thoát khí kém, ai cháy. Đêm ấy, ngồi sưởi mãi mỏi, đặt bên vệ đường. Nhiều người thân lông, tàu lá chuối làm mâm cơm
cũng cảm thấy ngột ngạt, khó thở nên chúng tôi sang chuồng trâu gần đó thể nát bét, xương thịt bó vào mảnh chung. Nhà ai cơm cũng độn ngô,
đành thôi. ngủ. Chuồng trâu phía trên chất đầy bạt, manh chiếu chở đi chôn”. Bà tôi khoai, sắn hay mỳ sợi, nhiều người
Đêm đầu sơ tán, tôi và mấy đứa rơm khô nằm cũng ấm áp. Biết tôi vội hỏi: “Không có quan tài sao?” còn cẩn thận nắm lại cho nhuyễn, khi
bạn chỉ nhếnh nháng vào hang một không vào hang trú ẩn, bà và mẹ tôi “Chết nhiều quá. Gom hết cũng chỉ ăn dùng dao cắt thành từng miếng
lúc cho có rồi ra ngoài tán chuyện. mắng cho một trận nên thân. Có đủ quàn thi thể bộ đội, thanh niên nhỏ. Thức ăn là muối vừng, mắm
Trời lạnh, gió hun hút thổi, áo bông thằng trong nhóm còn bị ăn đòn. xung phong... ”. Cầm bát nước ai đó tôm, sang lắm có mấy khúc cá khô.
dày cộp không ngăn nổi cái rét cắt da Một chiều muộn, mấy chiếc xe tải đưa, bố tôi kể ở Lưu Xá, một đại đội Một ngày trước khi Mỹ tuyên bố
cắt thịt. Không thể đốt lửa sưởi vì các đỗ lại dưới vòm cây cổ thụ bên ngoài thanh niên xung phong trúng bom, ngừng ném bom miền Bắc, sáng đó
chú công an đã nhiều lần nhắc phải hang. Bố tôi và các chú tự vệ được nhiều người hy sinh. Mãi sau này tôi tôi đang nhóm lửa bên ngoài hang
đề phòng máy bay Mỹ phát hiện trút điều đi ứng cứu xuống xe, người bê mới biết đó là Đại đội 915, Đội 91 cho mấy bác đun nước phục vụ những
người sơ tán thì còi báo động. Ngỡ
như thường lệ còi thường lắng một lúc
máy bay Mỹ mới lao đến. Tôi chưa
kịp dụi tắt bếp đã nghe những tiếng
nổ đinh tai nhức óc và tiếng súng
đồng loạt vang lên. Chạy về đến cửa
hang, mấy chú công nhân bảo nó
phóng tên lửa hay rốc két gì đó rồi
mới lao vào trút bom. Ngày hôm đó
báo động liên tục. Bom nổ khắp nơi.
Buổi tối vào hang, không khí bỗng
nhiên trầm lắng, một số người sụt sùi:
May dân đi sơ tán, nhà cửa tan hoang,
bộ đội hy sinh nhiều.
Mỗi lần đi qua những nơi bị bom
Mỹ tàn phá năm xưa, kí ức 12 ngày
đêm cuối năm 1972 như làn gió lạnh
thổi về từng chặp. Sự ác liệt, tàn khốc
của chiến tranh dần khuất lấp, chỉ còn
vài hố bom hoặc công trình cũ để lại
làm chứng tích. Với tôi và bạn bè
đồng trang lứa, năm tháng ấy như một
sự trải nghiệm với những bài học sâu
Du khách tham quan không gian trưng bày những hiện vật lịch sử tại Khu di tích Quốc gia địa điểm lưu niệm sắc về tình người, tình đời.
60 thanh niên xung phong Đại đội 915, Đội 91 Bắc Thái. PHAN THÁI