Page 19 - Văn Nghệ Phú Yên

Lần lại cội nguồn lịch sử, mấy ngàn lưu dân đầu tiên từ vùng Thanh Nghệ
theo Phù Nghĩa hầu Lương Văn Chánh mở đất Phú Yên là những người nghèo
không sản nghiệp, nhưng trong sâu thẳm họ có tố chất nghệ sĩ khi dũng cảm
và cả lãng mạn dấn thân vào vùng biên viễn xây dựng quê hương mới. Mối u
hoài cố thổ giữa vùng hoang nhàn u tịch đã gửi gắm trong kho tàng văn học
dân gian mang đặc trưng Phú Yên.
Chính lòng yêu nước, yêu quê hương và yêu thi ca của những con người
hào sảng và lãng mạn trên vùng đất trấn biên Phú Yên đã hình thành phong
trào yêu thơ, như mạch nguồn tuôn chảy. Đó là “Sầm Sơn thi xã”- Hội thơ Núi
Sầm của võ sư tài hoa Lương Văn Cương (Can) thầy dạy võ của danh tướng
Tây Sơn Võ Văn Dũng và đô đốc Tây Sơn Đặng Đức Vĩ thế kỷ XVIII. Đó là “Tụ
hiền trang” ở Xuân Quang (Đồng Xuân), nơi văn ôn, võ luyện của các hậu duệ
Tây Sơn ẩn cư tránh sự trả thù tàn bạo của triều Nguyễn. Và từ đây xuất hiện
nhiều lãnh tụ phong trào Cần Vương cuối thế kỷ XIX, như: Nguyễn Hào Sự,
Võ Trứ, Võ Thiệp, Nguyễn Thị Vân Đương, Bạch Ngọc Đường… mà tác phẩm
thơ ca của họ tạo dấu ấn sâu đậm trong chuyên khảo văn học thời Cần Vương
do Viện Văn học xuất bản năm 1978.
Phú Yên chưa hẳn là đất thơ, nhưng chắc chắn một điều, đây là vùng đất
của người yêu thơ! Một minh chứng rất sống động là hội thơ Nguyên tiêu hàng
năm đã có tuổi đời 45 không ngừng phát triển, được tôn vinh tổ chức trên đỉnh
linh sơn giữa lòng Tuy Hòa, đã thu hút không chỉ thi nhân, mặc khách trong
cả nước và còn có nhiều tầng lớp nhân dân địa phương đã làm nên hồn cốt
một cách sống động cho hoạt động văn hóa đỉnh cao của xúc cảm và ngôn từ
được trường tồn. Và Tuy Hòa đã trịnh trọng đặt tên đường phố dưới chân Núi
Nhạn là đường Tản Đà để ghi nhớ thịnh tình của nhà thơ lớn với vùng đất này!
Đôi uyên ương thi nhân tiền chiến Đông Hồ - Mộng Tuyết đã từng đến
giao lưu với nhóm thơ Núi Nhạn và vị nữ sĩ “Thất tiểu muội” kể tường tận giao
lưu thơ thú vị ở Núi Nhạn - Sông Đà trong bài viết mừng thầy Trần Sĩ đại thọ
90 (vào năm 2000), trong đó có bài thơ tứ tuyệt sâu sắc tình thi nhân:
Nửa thế kỷ rồi qua Phú Yên

Sông Đà - Núi Nhạn nước non tiên
Bài thơ tương thức tình tương ngộ
Trọng nghĩa tâm giao nhớ bạn hiền.
Trong hai cuộc chiến tranh, Phú Yên là nơi hội tụ nhiều nhà thơ tài hoa,
như: Hữu Loan, Văn Công, Trần Dần, Ngô Tịnh Hà, Việt Phương, Trần Mai
Ninh… và nhiều thi nhân tiền bối khác.

VĂN NGHỆ PHÚ YÊN 13