Page 13 - Người Hà Nội

Nếu tính từ thời điểm vua Lý Công Uẩn dời đô từ Hoa Lư
ra Thăng Long, Hà Nội trải qua 1015 năm lịch sử.
Trong suốt hơn 10 thế kỷ ấy, nền văn hiến Thăng Long
đã được hình thành và kết tụ bởi một tinh thần bảo vệ
độc lập dân tộc, một nền văn hóa độc lập và trường tồn,
trong đó phong tục, giao thương, ứng xử, văn chương,
nghệ thuật, kiến trúc… là tố chất điển hình, tạo cốt cách,
bản ngã con người Thăng Long xưa và Hà Nội ngày nay.

Ngày xuân nhìn về văn hiến

Thăng Long
Văn Miếu - Quốc Tử Giám, niềm tự hào của người dân Thủ đô. Ảnh Nguyễn Việt Hồng

Nhà thơ BÙI VIỆT MỸ
Nói về di sản văn chương, có (Phạm Ngũ Lão), “Bạch Đằng sáng tạo. Từ ngàn xưa tới nay, Hà bằng chứng lưu dấu với thời gian
thể nhắc tới những kiệt tác ở các giang” (Trương Hán Siêu), “Am Nội luôn là trung tâm giáo dục, về trung tâm giáo dục, đào tạo của
triều đại: Lý, Trần, Hồ, Lê, Vân tiêu” (Trần Nhân Tông), “Cảnh đào tạo lớn nhất của cả nước, nơi nhiều triều đại.
Nguyễn. Khởi đầu là “Chiếu dời chiều” (Mạc Đĩnh Chi), “Trường An hội tụ nhân tài khắp mọi miền. Gần như liền mạch với thơ là
đô” của vua Lý Công Uẩn. Ngoài ý hoài cổ” (Trần Quang Triều), Truyền thống hiếu học, tôn sư diễn xướng dân gian. Hà Nội là
nghĩa tuyên ngôn về đất nước, “Trường An thành hoài cổ” trọng đạo của con người Thăng nơi hội tụ tinh hoa của mọi miền
dân tộc và thời đại, đây được coi (Nguyễn Trung Ngạn), “Xuân đán” Long đã tạo nền móng vững chắc đất nước nên nghệ thuật diễn
như một áng văn hay về mảnh của Chu Văn An, “Bạch Đằng cho sự phát triển tiếp nối của nền xướng dân gian cũng rất phong
đất và con người Thăng Long - Hà giang”(Trần Minh Tông), “Hịch giáo dục muôn đời, đồng thời là phú, đa dạng (từ chèo, tuồng, múa
Nội. Tiếp đó là những “bộ sưu tập tướng sĩ” (Trần Quốc Tuấn), “Đề cơ sở để tạo nên bản sắc văn hóa, cổ, múa rối nước, hát trống quân,
văn chương” đồ sộ của các bậc tháp Báo Thiên” (Phạm Sư Mạnh); cốt cách thanh lịch của người hát chèo tàu, ca trù, hát dô…). Mỗi
tiền nhân có sức ảnh hưởng đến rồi thơ của Nguyễn Phi Khanh, Tràng An. loại hình đều cho thấy sự tinh tế,
đạo lý, đến nhân tình thế thái của Nguyễn Tử Thành, Đặng Dung, Kể từ khi vua Lý Công Uẩn sâu sắc về nội dung, đa dạng về
của từng thời đại nối tiếp nhau. Ví Đinh Liệt, Nguyễn Húc, Vũ Mộng định đô tại Thăng Long, nền giáo hình thức, phản ánh đời sống
như các bộ: “Việt âm thi tập” của Nguyên, Nguyễn Trãi, Lương Thế dục kinh đô bắt đầu được gây tinh thần phong phú của ông cha
Phan Phu Tiên, “Tinh tuyển thi Vinh… Kế tiếp sau là thơ phú của dựng và phát triển với sự ra đời ta ngày xưa, góp phần tạo nên bề
tập” của Dương Đức Nhan, “Trích Nguyễn Giản Thanh, Nguyễn của Văn Miếu (1070) và Quốc Tử dày tinh hoa văn hóa đất Thăng
Diễm thi tập” của Hoàng Đức Huy Lượng, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Giám (1076) mở đầu cho sự phát Long. Ví như nghệ thuật ca trù
Lương,“Toàn Việt thi lục” của Lê Phạm Công Trứ, Lê Hữu Trác, Bùi triển rực rỡ của sự nghiệp giáo (hát ả đào) có nguồn gốc tự lâu đời
Quý Đôn và “Hoàng Việt thi Huy Bích, Phan Huy Ích, Đặng dục Việt Nam. Với nền giáo dục nhưng thịnh nhất là từ thế kỷ 15,
tuyển” của Bùi Huy Bích... Trần Côn, Đoàn Thị Điểm, Bà Nho học qua các triều đại, Thăng được giới hoàng thân, quý tộc,
Thêm vào đó, nhiều danh Huyện Thanh Quan, Hồ Xuân Long chính là nơi diễn ra các kỳ văn nhân, tài tử yêu thích. Từ
nhân đã để lại các áng văn bằng Hương… Khối di sản văn chương thi tuyển chọn nhân tài. Tại Văn xưa, ca trù được diễn xướng ở
chữ Hán thật vô biên, phản ánh vô giá này đã trở thành linh hồn Miếu - Quốc Tử Giám - ngôi nhiều địa phương khác nhau,
về trật tự xã hội, ý chí, tâm lý, gốc cho mọi sáng tạo văn chương trường bề thế mang tầm cỡ quốc nhưng loại hình diễn xướng này
quan hệ bang giao và đạo đức xã thời đại ngày nay. gia đầu tiên đã diễn ra nhiều kỳ thịnh hành nhất là ở kinh đô
hội như: “Tụng giá hoàn kinh sư” Văn chương gắn liền với giáo thi tuyển chọn nhân tài cho đất Thăng Long. Nghệ thuật ca trù bao
(Trần Quang Khải), “Thuật hoài” dục và coi giáo dục là cái gốc của nước và 82 bia tiến sĩ ở đây là hàm nội dung văn chương ẩn ý,

Xuân Ất Tỵ 2025
16