Page 98 - Văn Nghệ Hải Dương
P. 98
höåi rûúác thaânh hoaâng laâng, song laåi nuöëi Noá luön bõ neán laåi. Chó khi cêìn múái àûúåc thïí
tiïëc vïì sûå biïën àöíi cuãa möi trûúâng sinh thaái hiïån vaâ thûúâng laâ kiïåm lúâi, böåc löå kñn àaáo
núi àêy khiïën cho muâa sùn bùæt caá moâi cuãa nïn coá caái duyïn riïng. Nhûäng neát chêëm
cû dên vuâng ngaä ba Tuêìn Vûúâng möîi dõp phaá gúåi taã hònh aãnh hay gûãi gùæm caãm xuác
xuên vïì chó coân cêu chuyïån trong kyá ûác àûúåc àùåt “àùæc àõa” khiïën cho trang buát kyá
cuãa nhûäng ngûúâi cao tuöíi! coá möåt veã àeåp lêëp laánh cuãa vùn chûúng.
Laâ möåt cêy buát coá súã trûúâng vïì buát kyá, Nhûäng yá tûúãng maâ öng àûa ra àöi khi xa
Nguyïîn Phuác Lai rêët coi troång tû liïåu. Àïën thûåc tïë nhûng coá phêìn bay böíng vaâ laäng
àêu öng cuäng tòm hiïíu, ghi cheáp vaâ sûu têìm maån. Sûå kïët húåp khi thò lyá leä, khi thò caãm
tû liïåu àïí thûåc hiïån möåt nguyïn tùæc viïët kyá xuác, taåo cho buát kyá cuãa öng vûâa thuyïët
laâ “noái coá saách, maách coá chûáng”. Vò thïë, phuåc àöåc giaã vïì lyá vûâa caãm hoáa àöåc giaã
àöåc giaã àöìng haânh cuâng öng qua tûâng bùçng tònh.
trang kyá thu hoaåch àûúåc nhûäng kiïën thûác Nhúâ úã caái “phöng vùn hoáa” khaá röång,
böí ñch vaâ àûúåc “ài möåt ngaây àaâng hoåc möåt cuâng vúái tñnh chêët linh hoaåt maâ thïí kyá cho
saâng khön”. Àïí coá cùn cûá àïì xuêët viïåc pheáp, buát kyá cuãa Nguyïîn Phuác Lai cuäng coá
dûång tûúång àaâi tön vinh ngûúâi nöng dên sûå biïën hoáa khön lûúâng trong maåch vùn,
trong löëi kïí, trong cêëu tûá, trong liïn tûúãng
àöìng bùçng söng Höìng traãi qua haâng nghòn
vaâ tûúãng tûúång. Àang viïët vïì “kyâ quan àï
nùm àùæp àï chöëng luåt, öng viïån dêîn tû liïåu,
söng Höìng”, öng laåi liïn tûúãng àïën àêët
tûâ nùm 1831 (khi tónh thaânh lêåp) àïën 1945,
nûúác Haâ Lan, núi coá túái möåt phêìn ba laänh
Hûng Yïn coá 32 trêån vúä àï. Tuyïën àï thuöåc
thöí dûúái mûåc nûúác biïín, coá chöî sêu túái 5-6
àoaån Vùn Giang vúä nhiïìu nhêët. Öng dêîn caã
meát. Àaä coá luác ngûúâi Haâ Lan tñnh àïën viïåc
baáo “Khai hoáa” söë ra thaáng 8 nùm 1924 cho
mua àêët úã caác chêu luåc khaác àïí di dên,
biïët trêån vúä àï laâng Phi Liïåt nhû möåt trêån
nhûng giaãi phaáp cuöëi cuâng maâ hoå lûåa choån
àaåi höìng thuãy nhêën chòm laâng maåc caã möåt
laâ xêy dûång hïå thöëng àï àöì söå ngùn nûúác.
vuâng. Viïët vïì lïî höåi choåi trêu Àöì Sún, öng
Viïët vïì chuyïën ài tòm möå cuå Taán Thuêåt
truy vïì nguöìn göëc têåp quaán xa xûa, lêëy tû
(Nguyïîn Thiïån Thuêåt), laänh tuå khúãi nghôa
liïåu tûâ trûúác 1945 ra àïí laâm minh chûáng
Baäi Sêåy chöëng thûåc dên Phaáp cuöëi thïë kyã
cho möåt lïî höåi lúán: sau höåi “àêëu ngûu”, caác
XIX, öng liïn tûúãng, kïët nöëi caác sûå kiïån lõch
laâng Ngoåc Xuyïn, Ngoåc Haãi möí 14 con trêu
sûã laåi, röìi heá múã möëi quan hïå huyïët thöëng
chia cho caác giaáp theo söë àinh. “Laâng Ngoåc giûäa Nguyïîn Thiïån Thuêåt vúái Nguyïîn Traäi;
Xuyïn giaáp Nam coá 12 baân, 5 xuêët; laâng möëi quan hïå giûäa Nguyïîn Thiïån Thuêåt vúái
Ngoåc Haãi coá 26 baân, 9 suêët”… Kyá cuãa Phan Böåi Chêu (Viïåt Nam), Phuâng Tûã Taâi
Nguyïîn Phuác Lai khöng chó phong phuá vïì (Töíng àöëc Quaãng Têy) vaâ Lûu Vônh Phuác
tû liïåu maâ coân àêåm chêët suy tû vaâ caãm xuác. (Trung Quöëc- àûúåc nhaâ Thanh phong chûác
Xuác caãm trong buát kyá cuãa öng rêët àùåc biïåt: Töíng binh chöëng Phaáp)... Caách laâm àoá coá
94 Vùn nghïå HAÃI DÛÚNG Söë 271 (1 - 2025)
