Page 54 - Văn Nghệ Hải Dương

Con coân àuöi goåi laâ “öng Daâi”. ÚÃ thön Laåc meå/ Nay theát mai gêìm raát cöí cha/ Raáo meáp
Duåc (Hûng Àaåo, Tûá Kyâ) nay vêîn coân miïëu chó quen tuöìng lïëu laáo/ Lùçn lûng cam chõu
thúâ öng Cöåc, öng Daâi. ÚÃ truyïån Thaåch dêëu roi tra/ Tûâ raây trêu löî siïng nùng hoåc/
Sanh nhên vêåt Chùçn Tinh cuäng laâ con rùæn Keão höí mang danh tiïëng thïë gia” (Chûä

lúán, söëng lêu hoáa tinh chuyïn gêy aác bõ àêåm trong baâi thú laâ tïn caác loaâi rùæn). Ngay
Thaåch Sanh cheám àûát àêìu. Truyïån cöí sûå caã troâ chúi bêåc nhi àöìng cuäng coá möåt troâ rêët
tñch rùæn biïët löåt xaác thò con rùæn laâ nhên vêåt phöí biïën. Àoá laâ chúi “Röìng rùæn lïn mêy”.
chñnh. Noá gian xaão àaä àaánh traáo lïånh cuãa Troâ chúi têåp thïí trïn dûúái chuåc chaáu baám
trúâi ban “Ngûúâi giaâ ngûúâi löåt. Rùæn giaâ rùæn nhau thaânh haâng daâi nhû thên rùæn. Thêìy

thuåt vaâo xùng” thaânh “Rùæn giaâ rùæn löåt. thuöëc sùn àuöíi. Chaáu àêìu haâng laâ àêìu rùæn
Ngûúâi giaâ ngûúâi thuåt vaâo xùng”. Tûâ àêëy rùæn phaãi giang tay che chùæn vaâ di chuyïín linh
biïët löåt xaác vaâ söëng lêu coân ngûúâi giaâ thò ai hoaåt baão vïå thên (Laâ caác baån sau mònh)
khoãi bõ thêìy thuöëc bùæt.
cuäng chïët. Caã truyïån Sún Tinh Thuãy Tinh
Ngaây nay, dûúái goác àöå kinh tïë, con rùæn
nûäa cuäng vêåy. Trong àöåi quên cuãa Thuãy
cuäng trúã thaânh vêën àïì àaáng quan têm. Àoá
Tinh àaánh Sún Tinh coá caã rùæn rïët, thuöìng
laâ nghïì nuöi rùæn. Tiïu biïíu nhêët úã nûúác ta
luöìng cuäng tham gia. Trong ca dao tuåc ngûä,
hiïån nay laâ 3 laâng. Laâng Phuång Thûúång
thaânh ngûä cuäng coá nhûäng cêu mûúån rùæn àïí
(huyïån Phuác Thoå, Haâ Nöåi) chuyïn nuöi rùæn
noái. Chùèng haån noái vïì ngûúâi xaão traá, miïång höí mang chuáa. Àoá laâ rùæn to vaâ cûåc àöåc. Xaä
noái tûã tïë nhûng buång laåi uã mûu thêm àöåc Vônh Sún (huyïån Vônh Tûúâng, Vônh Phuác)
dên ta coá cêu “Khêíu phêåt têm xaâ”. Têm xaâ coá túái hún 800 höå, bùçng 60% söë höå trong xaä

laâ têm àõa rùæn àöåc. Nhaâ sû naâo biïën chêët nuöi rùæn. Möîi nùm Vônh Sún xuêët sang
haânh xûã traái àaåo Phêåt dên ta goåi laâ “Sû höí Trung Quöëc 250 têën rùæn thõt cuâng 3 -4 triïåu
mang”. Keã baán nûúác haåi dên theo giùåc dên quaã trûáng giöëng, thu vïì khoaãng 400 tyã. Nöíi
ta goåi laâ keã “Coäng rùæn vïì cùæn gaâ nhaâ”. Röìi tiïëng hún caã laâ laâng Lïå Mêåt (quêån Long
Biïn, Haâ Nöåi) coá nghïì bùæt rùæn vaâ nuöi rùæn
cêu “Àöì rùæn àöåc” laâ dên gian ruãa keã naâo
tûâ lêu. Lïå Mêåt ngaây nay coân laâ núi coá nhiïìu
gian aác, thêm hiïím. Trong àêëu tranh diïåt
moán ùn uöëng tûâ rùæn: Rûúåu tiïët rùæn, rûúåu
caái aác dên ta coá cêu “Àaánh rùæn phaãi àaánh
ngêm rùæn. Chaã rùæn, nem rùæn, da rùæn chiïn
dêåp àêìu” nghôa laâ phaãi trõ keã cêìm àêìu trõ
gioân, rùæn hêìm thuöëc bùæc… rêët àöåc àaáo vaâ
àïën cuâng cho tiïåt moåi yïëu töë gêy haåi. Trong
thu huát khaách xa gêìn.
giai thoaåi vùn hoåc, Lï Quyá Àön coá baâi thú Giaáp Thòn àaä qua, ÊËt Tyå àaä túái. Ngaây
rêët nöíi tiïëng. Àoá laâ khi Àön coân treã coá lêìn Xuên nhêm nhi cheán rûúåu hoùåc taách traâ,

lûúâi hoåc khöng thuöåc baâi, bõ thêìy quúã mùæng. noái chuyïån vúái nhau vïì rùæn nghô cuäng thuá
Àön viïët baâi thú taå löîi nhû sau: “Chùèng phaãi võ, vaâ ta chuác nhau söëng lêu, khoãe maånh,
liu àiu cuäng giöëng nhaâ/ Rùæn àêìu biïëng hoåc minh mêîn, àïí möîi nùm Tïët àïën laåi baân
chùèng ai tha/ Theån àeân höí lûãa àau loâng chuyïån vïì möåt con giaáp.r

50 Vùn nghïå HAÃI DÛÚNG Söë 271 (1 - 2025)