Page 48 - Đắk Lắk Nguyệt San

Hy vọng
Hy v ọng Ất Tỵ 2025
Ất Tỵ 2025
ửu Đỉnh (được vua Minh Mạng cho đúc từ năm
1835 - 1837) là công trình vẫn còn nguyên vẹn 1, trang 18 đã chép sự kiện này như sau: “Mùa hạ, năm
1782, vua đến Hà Tiên, đi thuyền nhỏ qua biển. Đêm
Y…”
HIM
“MÙA C
“MÙA CHIM ÉN BAY…” Cđược đặt trước Hiển Lâm Các, đối diện với Thế tối không thấy rõ, ở gầm thuyền hình như có vật gì
ÉN
BA
đội, tang tảng sáng nhìn ra thì đó là một đàn rắn.
Miếu trong Đại Nội Huế. Mỗi đỉnh khắc 17 hình
ảnh khác nhau, các họa tiết được chạm khắc tinh Người đi theo đều lấy làm sợ. Vua giục cứ đi, một lát
tế là những tác phẩm nghệ thuật độc đáo. Trong thì đàn rắn đi mất”.
nhiều họa tiết được khắc trên Cửu Đỉnh, nổi bật là Có lẽ Vua Minh Mạng đã dựa vào việc vua cha
hình ảnh về mãng xà (rắn lớn) được thể hiện trên được rắn thần giúp đỡ trong những ngày gian khó
Huyền đỉnh. mà cho chọn hình tượng con mãng xà để khắc lên
Sách “Đại Nam thực lục” chép rằng: “Trên Huyền Cửu Đỉnh. Đó cũng là sự tri ân của Vua Minh Mạng
đỉnh khắc các hình: mưa, cầu vồng, núi Hoành Sơn, đối với thần rắn đã giúp Vua Gia Long trong những
sông Tiền, sông Hậu, sông Thao, con cà cuống, cây ngày mà số phận của vương triều Nguyễn đứng giữa
vải thiều, cây tỏi, con mãng xà…”. Đặc biệt, hình ảnh ranh giới mong manh tồn tại hay không tồn tại. Dù
con mãng xà được thể hiện rất sinh động. Việc được câu chuyện rắn thần hiện lên giúp đỡ Gia Long có
chọn khắc trên Huyền đỉnh cho thấy con vật này có hay không nhưng đối với Vua Minh Mạng thì việc
vai trò quan trọng bởi 153 họa tiết được khắc trên đó không quan trọng. Trong một thời điểm loạn lạc
Cửu Đỉnh đều là những hình ảnh đặc trưng, được như vậy, bất cứ sự giúp đỡ nào cũng là điều mà nhà
triều đình chọn lọc kỹ càng. vua không bỏ qua.
Theo nhà nghiên cứu Dương Phước Thu, mãng Trong quan niệm của người phương Đông nói
xà, tức con rắn to, thuộc bộ có vảy. Nhiều sách chép chung và người Việt Nam nói riêng, hình tượng con
là mãng vương xà (vua của loài rắn), theo quan niệm rắn không được thân thiện như những con vật khác.
dân gian, rắn là vị thần (thần Lốt) ở miền sông nước. Với Vua Minh Mạng, rắn là ân nhân của vương triều
Mãng xà lớn nhất trong loài rắn nên gọi là vương xà; Nguyễn. Việc chọn mãng xà để khắc lên Huyền đỉnh
mắt nó tròn, mùa xuân và mùa đông ở trên cạn, mùa trong Cửu Đỉnh đã thể hiện vị trí quan trọng của loài
hạ và mùa thu ngâm mình dưới nước. Ở Việt Nam, vật này.
những tỉnh có vùng bán sơn địa, nhiều sình lầy, đầm, MÃNG XÀ
Hình tượng MÃNG XÀ
hồ, mãng xà thường ẩn cư. Rắn (tỵ) được xếp đứng Hình tượng
thứ sáu trong địa chi 12 con giáp.
Cửu Đỉnh

Có thể nói, việc chọn hình ảnh mãng xà khắc lên
trên

Huyền đỉnh cũng là một ngụ ý rất thâm sâu của Vua trên Cửu Đỉnh
Minh Mạng, bởi loài rắn đã có chỗ đứng trong lịch sử
vương triều Nguyễn
Nguyễn, đồng thời là cha đẻ của Vua Minh Mạng. vương triều Nguyễn

tồn tại của vương triều Nguyễn mà cụ thể là liên quan
đến Vua Gia Long - vị vua đầu tiên của vương triều
Nguyễn Ánh (Vua Gia Long sau này) đã đánh
đổ được nhà Tây Sơn để lập ra vương triều Nguyễn.  LÊ KHẮC NIÊN
Ngược lại lịch sử để thấy rằng, ngôi vị mà Gia Long
giành được cũng phải đánh đổi bằng nhiều hiểm nguy.
Nguyễn Ánh đã nhiều lần bị quân Tây Sơn truy kích,
có lúc tưởng như không thể vượt qua nổi, phải bôn
ba hết nơi này đến nơi khác, cuối cùng trải qua nhiều
biến cố và sóng gió mới giành được chiến thắng.
Tương truyền rằng, trong những ngày bôn ba
tránh sự truy đuổi của nhà Tây Sơn, Nguyễn Ánh đã
được rắn thần trợ giúp. Đó là khi bị quân Tây Sơn truy
kích, Nguyễn Ánh và tùy tùng phải đi thuyền nhỏ ra
Hà Tiên, Phú Quốc; trong đêm tối không trông thấy
gì, tự nhiên có đàn rắn cõng thuyền vượt biển đi tới
Hà Tiên. Sách “Đại Nam thực lục – Đệ nhất kỷ”, quyển Hình tượng mãng xà được khắc trên Huyền đỉnh. Ảnh: K. Niên

47