Page 82 - Nhà Báo & Công Luận

Xuân Ất Tỵ
HƯỚNG TỚI TRẬT TỰ THẾ GIỚI MỚI:
Đa phương,

đa cực

Các cuộc chiến thảm khốc, khủng hoảng nhân
đạo nghiêm trọng... trong những năm qua cho
thấy hệ quả của một thế giới đơn cực, khiến các
hoạt động ngoại giao gần như không có tác dụng.

Vậy sự hình thành của trật tự thế giới mới theo
hướng đa phương và đa cực đang diễn ra như thế
nào và triển vọng là gì? Liệu nó có giúp mang lại

sự công bằng và ổn định hơn hay không?
Sự trỗi dậy của Ấn Độ, Nga và Trung Quốc đang tạo nên
một trật tự thế giới mới. Nguồn: TASS

Sự thất bại của trật tự
thế giới đơn cực và
lưỡng cực
Thế giới đã từng được xem là “đa cực”.
Gần nhất là sau Thế chiến II khi cục diện
địa chính trị quốc tế được chia làm 2
khối rõ ràng là “phương Tây” và “phương
Đông”. Tuy nhiên, sự “đa cực” này thực ra
chỉ là “lưỡng cực”. Đỉnh điểm của thế giới
lưỡng cực khi đó là Chiến tranh Lạnh.
Hai bên dù không tranh đấu bằng vũ lực,
song sự căng thẳng địa chính trị và cả
quân sự luôn hiện hữu.
Tuy nhiên, thế lưỡng cực đó của thế
giới đã đánh dấu sự kết thúc bằng sự tan
rã của Liên Xô năm 1991. Không thể phủ
nhận, sự sụp đổ của khối Xô Viết là một
bước ngoặt lịch sử đã xác định lại cán
cân quyền lực toàn cầu. Đầu tiên và quan
trọng nhất là sự trỗi dậy của Mỹ với tư
cách là siêu cường duy nhất trên thế giới.
Thế giới trong nhiều thập kỷ sau đó
đi theo hướng đơn cực, một chiều. Sự
sụp đổ của khối Xô Viết đã tạo động lực
mới cho Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây
Dương (NATO) mở rộng mạnh mẽ. Một
số quốc gia Đông Âu từng theo chủ nghĩa Chủ nghĩa đa phương có thể mang lại sự công bằng và phát triển bao trùm trên thế giới. Nguồn: 9dashline
Sự sụp đổ của hệ thống lưỡng cực đã Hãy là đa phương để
cộng sản hoặc nằm trong khối Liên Xô
cũ lần lượt gia nhập NATO hoặc một hệ
thống chung do phương Tây lãnh đạo.

để lại khoảng trống quyền lực ở một số
nơi trên thế giới, làm nảy sinh hàng loạt
xung đột và căng thẳng. Các quốc gia cùng nhau phát triển
vùng đệm trước đây giữa phương Đông
và phương Tây đã phải tìm đường đi
riêng, đôi khi gây ra xung đột nội bộ hoặc x TRẦN HÒA
trở thành điểm xung đột, như các cuộc trên khắp hành tinh là những cáo trạng Thế giới tất nhiên không thay đổi chỉ sau một đêm. Xu
chiến tại Nam Tư cũ, Lybia, Afghanistan, rõ ràng nhất.
Iraq… Thế giới đa cực ngày càng hướng đa cực, đa phương là một quá trình dài và là sự
Đặc biệt, hệ quả của nó còn dẫn đến rõ ràng kết nối của nhiều mắt xích. Tuy nhiên, đến lúc này, cục
các cuộc chiến khủng khiếp tại Gaza, Thuật ngữ “thế giới đa cực” về cơ bản
Lebanon hay Syria nói riêng, tình hình vô dùng để chỉ một hệ thống quốc tế trong diện mới đó của thế giới đang dần hình thành. Nó được
cùng bất ổn ở Trung Đông và nhiều nơi đó quyền lực được chia sẻ giữa một số xem là nằm trong dòng chảy của lịch sử, phản ánh quy
khác nói chung ngày nay. Sự mở rộng của quốc gia hoặc nhóm quốc gia. Nó là một
NATO và phương Tây trong kỷ nguyên giải pháp thay thế cho một thế giới đơn luật khách quan và nhu cầu của nhân loại.
đơn cực của thế giới cũng được xem như cực. Tại đó, các cường quốc mới nổi và
căn nguyên sâu xa dẫn đến xung đột Nga các khối quyền lực bắt đầu khẳng định được hình thành với các trung tâm tăng và hướng tới nền dân chủ hơn và tôn trọng
- Ukraine, cuộc chiến lớn nhất ở châu Âu ảnh hưởng lớn hơn trong các vấn đề thế trưởng mới, đầu tư mới và quan hệ tài nhân quyền hơn”. Thủ tướng Đức Olaf
kể từ Thế chiến II. giới, thường thông qua các kênh kinh tế chính giữa các quốc gia và công ty”. Scholz gần đây cũng đã tuyên bố trên
Sẽ cần nhiều phân tích nhiều hơn và chính trị. Các nhà lãnh đạo châu Âu cũng cho mạng xã hội X rằng: “Thế giới là đa cực,
nữa, nhưng thế giới đơn cực cũng như Phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế Quốc rằng sự phát triển theo hướng đa cực là vì vậy chúng ta phải hành động phù hợp
cả lưỡng cực trước đây rõ ràng không tế St. Petersburg lần thứ 27 hồi tháng điều đáng mong đợi. Cựu Chủ tịch Hội ngay bây giờ”.
phải là công thức để tạo dựng nên một 6/2024, Tổng thống Nga Vladimir Putin đồng châu Âu Charles Michel từng phát Thế giới đa cực đang hình thành ngày
trật tự thế giới hòa bình. Những nỗi đau tuyến bố: “Nền kinh tế toàn cầu đã bước biểu trước Đại hội đồng Liên hợp quốc: càng rõ ràng, được đặc trưng bởi sự hiện
mà hàng triệu triệu người vẫn đang phải vào kỷ nguyên của những thay đổi cơ bản “Liên minh châu Âu đang phấn đấu vì diện của một số trung tâm quyền lực có
chịu bởi chiến tranh, bạo lực và đói khát và mạnh mẽ. Một thế giới đa cực đang một thế giới đa cực, một thế giới hợp tác ảnh hưởng đáng kể ở cấp độ quốc tế.

76 www.congluan.vn