Page 31 - Khoa học và Đời Sống - Số Tết Âm Lịch
P. 31

XUÂN CÙNG TRÍ THỨC VIỆT TOÀN CẦU                                                                             31


                                                                                                                                     Xuân Ất Tỵ  - 2025



             Ai là cha đẻ của chữ quốc ngữ?
             Chữ Quốc ngữ Việt Nam được hình thành nhờ
          công trình tập thể của các nhà truyền giáo Bồ Đào    Ngôn từ lai căng,
          Nha và Ý, với sự trợ giúp của các giáo hữu Việt
          Nam và Nhật Bản, do giáo sĩ Francisco de Pina khởi
          đầu. Khi Rhodes đến xứ Đàng Trong, phương pháp
          ghi âm tiếng Việt bằng ký tự Latinh, nay gọi là chữ
          quốc ngữ, đang được xây dựng. Ông không phải là
          người tạo ra chữ quốc ngữ, mà là người ghi nhận
          và thừa hưởng di cảo của những người tiền bối, có
          công hệ thống hóa và san định hệ chữ này, cũng như                biến tấu của GenZ
          biên soạn và giám sát việc ấn hành Từ điển Việt–
          Bồ–La, là cuốn từ điển tiếng Việt đầu tiên.
             Được  biết,  Alexandre  de  Rhodes  (15/3/1593
          –  5/11/1660)  là  một  nhà  truyền  giáo  Dòng  Tên,
          nhà ngôn ngữ học người Avignon và là một trong
          những  giáo  sĩ  góp  phần  quan  trọng  trong  việc   gây lệch chuẩn tiếng Việt
          truyền bá Công giáo tại Việt Nam.






             GS-TSKH NGUYỄN ĐĂNG HƯNG sinh ngày                          rong bối cảnh
          01/01/1941, tại Quảng Nam; là người Việt Nam định              mạng xã hội bùng
          cư ở Vương quốc Bỉ và nay sinh sống tại TP HCM.
             Ông là Tiến sĩ khoa học đặc biệt về khoa học ứng            nổ, thế hệ Gen Z
          dụng (1984), Giáo sư thực thụ, Chủ nhiệm bộ môn      T nhanh chóng tiếp
          Cơ học Phá hủy thuộc Khoa Kỹ thuật Hàng không        cận trào lưu “biến tấu”
          Không  gian,  Bỉ  (LTAS-ULg,  1985-2006);  Giáo  sư
          danh  dự  thực  thụ  (professeur  ordinaire  honoraire)   tiếng mẹ đẻ nhằm thể
          trường Đại học Liège (2006).                         hiện cái mới, nhưng gây
             Hiện,  ông  là  Phó  Chủ  nhiệm  Ban  Điều  hành   méo mó tiếng Việt.
          lâm thời Câu lạc bộ Khoa học và Kỹ thuật Việt kiều
          (OVSD-Club);    Tổng  Giám  đốc  sáng  lập  doanh
          nghiệp tư nhân Công nghệ Thông tin Hưng Việt;           Một loạt hình thức giao tiếp mới ra đời
          Cố vấn học thuật của chương trình Cao học “Tính      như điện thư, chát, mạng xã hội… làm phát
          toán cơ học” (COMPENG), Đại Học Việt Đức, Bình       sinh những dạng giao tiếp chưa từng có và
          Dương. Tổng biên tập Tạp chí khoa học do nhà xuất    đem đến vô số hệ lụy liên quan đến sự trong
          bàn SPRINGER chủ trương: "Asia Pacific Journal       sáng (purity) của ngôn ngữ.
          on Computational Engineering" (APJCEN).
             Ông xuất bản trên 20 đầu sách, giáo trình khoa       Lạm dụng, pha tạp nhiều loại
          học và công bố trên 200 công trình nghiên cứu, báo
          cáo khoa học trên các tạp chí quốc tế; đào tạo thành    ngôn ngữ
          công cho Việt Nam gần 318 thạc sĩ và trong đó, 75       “Giờ  nhiều  học  sinh    lạm  dụng,  pha
          tiến sĩ đã bảo vệ thành công luận văn tiến sĩ tại các   tạp nhiều loại ngôn ngữ nói chuyện, nhắn
          trường đại học tiên tiến trên thế giới.              tin với nhau, khiến giáo viên và người lớn
             GS-TSKH  Nguyễn  Đăng  Hưng  nhận  được           tuổi  nghe,  xem  đều  không  thể  hiểu.  Như
          nhiều huân, huy chương, bằng khen và nhiều phần      từ  “biết”  thành  “bít”,  các  từ  gốc  “không,
          thưởng cao quý của Vương quốc Bỉ, Việt Nam.         xin lỗi, chúa hề” đã bị biến thành “khum/
                                                               “hông”/“hem”, sin lỗi, trmúa hmề”, từ “gòy
                                                               soq” để diễn đạt là “rồi xong””, cô Lê Thị    Nguyễn Văn Hiệp, nguyên Viện trưởng Viện Ngôn ngữ
                                                               Thuý  Ngoan,  giáo  viên  Trường  THCS  Thạch  Bàn  (Hà   học, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam nhận định.
                                                               Nội) chia sẻ.                                   Theo TS Nguyễn Văn Hiệp, giới trẻ sử dụng tiếng Việt
           Là người Việt phải bảo vệ                              Theo cô giáo Ngoan, giới trẻ còn lấy ý tưởng từ một   biến âm trong lời nói và chữ viết đã gây sốc cho nhiều
                                                               chương trình truyền hình thực tế của Canada, "troll troll" để   người, nhất là các bậc cha mẹ. Họ sốc vì cách nói làm sai
           sự trong sáng của tiếng Việt                        Việt hóa thành "trôn trôn", hàm nghĩa là đùa tí; dùng từ lóng   lệch tiếng Việt, vì không thể hiểu được người trẻ nói gì…
           lVừa qua, chương trình "Vua Tiếng Việt" của Đài    “ghost” để ám chỉ việc ngó lơ, bơ đi, mặc kệ nó; từ “slay” để   Tuy nhiên, ngược lại, một số cách nói hài hước, thú vị,
        VTV có sai sót về chính tả và gặp phải chỉ trích của Nhà   nói về sự thích thú, quá đỉnh…            không phản cảm của giới trẻ sẽ được xã hội chấp nhận và
        nghiên cứu ngôn ngữ Hoàng Tuấn Công? Theo GS, người                                                  có thể đi vào hệ thống tiếng Việt như những thành ngữ,
        Việt trong và ngoài nước cần làm gì để bảo vệ sự trong    Vô số hệ lụy tha hóa, méo mó tiếng Việt    tục ngữ mới, những khuôn mẫu diễn đạt mới.
        sáng của tiếng Việt?                                      Tra cứu Google cụm từ “giữ gìn”+”sự trong sáng” +   Theo quy luật tất yếu, phần lớn cách nói, cách viết
           - Là người Việt phải bảo vệ sự trong sáng của       “tiếng Việt”, cho kết quả tìm kiếm là 76.500. “Thực tế này   của thế hệ @ dần dần trở nên cũ kĩ, hết tính thời thượng.
        tiếng Việt vì tiếng Việt đẹp, giàu ý nghĩa. Việc chuẩn   rung hồi chuông báo động về giữ gìn sự trong sáng của   Những  cách  viết  bí  hiểm,  khó  hiểu  sẽ  dần  dần  bị  đào
        hóa tiếng Việt cần một cơ quan hàn lâm được Nhà        tiếng Việt. Đó là lo sợ về sự tha hóa, méo mó của tiếng   thải. Song, vấn đề là cái mới lại xuất hiện, bởi lẽ động
        nước tổ chức và thừa nhận.                             Việt, lo sợ về sự biến dạng của tiếng Việt khi lớp trẻ hồn   lực cho những cách viết, lối nói như vậy là tâm lí thoải
           Nhà nước nên đứng ra thành lập một ban tu thư       nhiên dùng tiếng Anh lẫn với tiếng mẹ đẻ, khi thế hệ @   mái, chuộng sự mới lạ, thích khẳng định mình. Xã hội cần
        hàn lâm, tập hợp nhiều chuyên gia ngôn ngữ học, sử     dùng  những  kí  tự  lạ  trong  chát  hay  nhắn  tin”,  GS.  TS   được chuẩn bị tâm lí để đối phó tình trạng này.
        học, nhà văn nhà thơ tiêu biểu, thường trực chuyên lo
        về việc này. Tổ chức do chúng tôi đề xướng và điều
        hành Quỹ vinh danh tiếng Việt và chữ quốc ngữ chỉ
        là một sáng kiến sơ khởi, chưa đủ khả năng chuyên           Cần xử lý hành vi “biến tấu” tiếng Việt!
        môn, nhất là phương tiện chính danh và tài chính cần        Thạc sĩ, luật sư Nguyễn Duy Hoàn, Công ty Luật TNHH Lawkey nêu vấn đề: “Mỗi dân tộc đều có tiếng nói và chữ
        thiết để chu toàn sứ mệnh lớn lao này.                   viết riêng, thể hiện hồn cốt, tính cách của dân tộc mình. Cái hay, cái tốt của tiếng Việt, nếu dùng đúng, chuẩn, ngày càng
           Những  sai  sót  của  chương  trình  "Vua  Tiếng      trong sáng và rất hiện đại. Ngược lại, thứ tiếng “biến tấu” cần có chế tài xử lý nghiêm minh”.
        Việt" của VTV là không thể tránh khỏi khi Ban Tổ            Để mỗi người có ý thức về tiếng nói, chữ viết của dân tộc, gìn giữ trong sáng của tiếng Việt, cần tuyên truyền rộng rãi
        chức không có được một Ban tư vấn chuyên nghiệp.         dưới mọi hình thức và nhất là trong các nhà trường. Ngành giáo dục chú trọng hơn nữa các hoạt động bồi dưỡng nền tảng
        Chương  trình  nên  xem  xét  mời  nhà  nghiên  cứu      nhận thức cho học sinh, sinh viên về nguyên tắc sử dụng tiếng mẹ đẻ, đồng thời, nắm bắt và định hướng việc chọn lọc sử
        Hoàng Tuấn Công tham gia.                                dụng những từ ngữ mới phát sinh từ đời sống, từ môi trường mạng, hướng dẫn các em có tư duy sàng lọc và phản biện.
           Cách đây 6 năm, chúng tôi sang Ba Tư đặt bia tri         Đài truyền hình quốc gia VTV nên có chương trình giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt, thông qua hình thức “đuổi
        ân trên mộ phần của giáo sĩ Alexandre de Rhodes,         hình bắt chữ” hay chương trình “Vua tiếng Việt”… rất bổ ích, cần phát huy.
        xuất bản gia cuốn từ điển đầu tiên về chữ quốc ngữ;         Nhìn ra thế giới, có một số quốc gia như Nga đã ban hành các đạo luật để xử phạt việc sử dụng tiếng nước ngoài không
        tiếp đó sang quê hương của giáo sĩ Francisco de Pina,    đúng nơi, đúng chỗ, ví dụ trên truyền hình, trong thảo luận ở quốc hội, văn bản luật, sách giáo khoa… Việt Nam cần nghiên
        thành phố Guarda Bồ Đào Nha, đặt tượng đài tri ân        cứu ban hành quy định xử lý vi phạm hành chính về làm lệch chuẩn tiếng Việt.
        người đã tác tạo ra chữ quốc ngữ.
           lTrân trọng cảm ơn Giáo sư!
   26   27   28   29   30   31   32   33   34   35   36