Page 23 - An Ninh Biên Giới _ Số Tết Âm Lịch

Số 3 - Chủ nhật 19/1/2025 23

Kênh Vĩnh tế - chiến hào

vững chắc nơi biên giới tây Nam

n ĐăNg bảy

Không chỉ đóng vai trò là con
đường giao thương quan
trọng, giúp lập nên nhiều đồn
điền, làng xóm, góp phần vào
sự thịnh vượng lâu dài của
vùng Châu Đốc tân cương,
kênh Vĩnh Tế còn là chiến
hào vững chắc bảo vệ biên
giới quốc gia nơi vùng biên
viễn Tây Nam.

Biểu tượng hào hùng về một thời
mở đất, lập làng

Chúng tôi về Châu Đốc, tỉnh An Giang
đúng dịp nhà nhà, người người nơi vùng
đất biên viễn này vừa nô nức tổ chức các
hoạt động kỷ niệm 200 năm kênh Vĩnh
Tế. Đi tới đâu cũng nghe nói về con kênh
đào lớn nhất miền Tây Nam Bộ và công
trạng của Thoại Ngọc Hầu. Lần tìm theo
Một góc xã biên giới Vĩnh Nguơn - nơi
dấu tích tiền nhân, chúng tôi đến khóm
đầu nguồn kênh Vĩnh Tế ngày nay.
Vĩnh Tân, phường Vĩnh Nguơn, thành
ẢNH: ĐĂNG BẢY
phố Châu Đốc. Theo ông Nguyễn Minh
Quang, Trưởng ban Quý tế đình Vĩnh
Nguơn, đây chính là điểm đầu tiên của
kênh Vĩnh Tế. Sinh ra và lớn lên ngay tại Suốt 200 năm qua, kênh Vĩnh
mảnh đất này, ông Quang cho biết, chỗ Tế đã minh chứng cho nhiều
này trước kia là bến đò, đến năm 2014,
chiến tích của tiền nhân, nuôi
địa phương cho làm cầu treo, tiện cho
dưỡng biết bao đời cư dân
việc người dân đi lại, gọi là cầu vàm Kênh
vùng biên viễn và khẳng định
Vĩnh Tế...
mạnh mẽ chủ quyền quốc gia,
Đưa khách vãn cảnh ngôi đình Vĩnh
dân tộc Việt Nam. Đây mãi là
Nguơn trầm mặc tọa lạc ngay điểm xuất
phát của kênh Vĩnh Tế, ông Quang cho món quà vô giá mà tiền nhân
biết, ngôi đình này cũng là chứng tích ghi để lại cho các thế hệ hôm nay
lại bước chân của cha ông đến nơi đây và mai sau.
Ông Nguyễn Minh Quang giới thiệu lịch sử hình thành kênh Vĩnh Tế.
khai hoang, đào kênh, lập làng ngay sau ẢNH: ĐĂNG BẢY
khi có kênh Vĩnh Tế. “Ông bà tổ tiên và
đến đời tôi đều sinh ra và lớn lên ở đây, thuộc thành phố Hà Tiên (tỉnh Kiên bình của nhân dân. Việc thiết kế và thi Kênh Vĩnh Tế hoàn thành đã đáp ứng
nên tôi rất hiểu và vô cùng khâm phục Giang). Kênh Vĩnh Tế hoàn thành có ý công tuyến kênh gần dọc biên giới cho yêu cầu xác định chủ quyền lãnh thổ, góp
tầm nhìn của các tiền nhân ta cách đây nghĩa to lớn tầm quốc gia và quốc tế. Vừa thấy tầm nhìn vượt thời đại của vua quan phần giữ vững an ninh biên giới Tây Nam
200 năm. Năm này qua năm khác, đời phát triển kinh tế, giao thông, củng cố, giữ nhà Nguyễn lúc bấy giờ, để lại cho chúng Bộ. Con kênh đào lớn nhất miền Tây
này qua đời khác, người dân dọc kênh vững an ninh biên giới, vừa tạo điều kiện ta hôm nay một chiến lũy hiên ngang mà Nam Bộ này đã tạo thành hành lang
cho dân phiêu tán định cư, khẩn hoang
Vĩnh Tế cứ thế mà sinh trưởng và phát thơ mộng giữa vùng trời đất nơi biên chiến lược đảm bảo sự thống nhất không
lập làng. Từ cách đây gần 200 năm, danh
triển” - Ông Quang chia sẻ. cương. gian chiến lược từ Châu Đốc đến Hà
thần Thoại Ngọc Hầu chiêu mộ lưu dân
Kênh Vĩnh Tế được xây dựng dưới sự Trong dòng chảy lịch sử suốt 200 năm Tiên, làm chỗ dựa cho quan binh nhà
đến khẩn hoang lập ấp hai bên bờ kênh
chỉ huy của Thoại Ngọc Hầu - một vị quan qua, kênh Vĩnh Tế luôn là một biểu tượng Nguyễn trấn giữ biên cương, chống lại
Vĩnh Tế. Từ đây, một vùng kinh tế - xã hội
tài năng và tận tụy. Được khởi công vào hào hùng về một thời mở đất, lập làng các cuộc xâm lấn của quân Xiêm, Chân
mới đã mở ra, đúng ý định chiến lược của
năm 1819 với sự tham gia của hơn gắn liền với bao công lao, xương máu Lạp. Trong kháng chiến chống Pháp,
triều đình. Năm 1830, Tổng trấn Gia Định
80.000 nhân công, kênh Vĩnh Tế kéo dài của tiền nhân trong sự nghiệp giữ đất, kênh Vĩnh Tế có vai trò cầu nối giữa
thành Lê Văn Duyệt báo về triều đình
5 năm mới hoàn thành. Quá trình xây bảo vệ chủ quyền miền biên viễn Tây chiến trường Đông Nam Campuchia với
rằng đồn Châu Đốc đã lập được 41 xã,
dựng kênh là một trang lịch sử đầy tự Nam Tổ quốc. Sinh ra, lớn lên nơi đầu chiến trường miền Tây Nam Bộ, phá vỡ
thôn, phường, với dân số hơn 800 người.
hào, nhưng cũng chứa đựng những câu nguồn sông Hậu và có gần 40 năm quân chiến lược phong tỏa biên giới của địch.
Đến năm 1832, dân số đã tăng lên 1.100
chuyện bi thương về lòng hy sinh của ngũ đóng đồn, lập chốt dọc kênh đào Trong thời kỳ ác liệt của cuộc kháng
người, ruộng đất được 9 thửa và lập
người dân. Theo sách Đại Nam thực lục, Vĩnh Tế, Đại tá Trần Quốc Khánh, Chỉ chiến chống Mỹ, kênh Vĩnh Tế là đầu cầu
thêm được 15 thôn phố mới với hơn 300
trước khi chiếu lệnh cho Tổng trấn thành huy trưởng BĐBP An Giang nói, song chiến lược cho sự chi viện nhân lực, vật
người. Đây cũng là thời kỳ mà các làng
Gia Định và Trấn thủ Vĩnh Thanh là Thoại song việc đào kênh Vĩnh Tế, ông Nguyễn lực của Trung ương về khu Tây Nam Bộ.
dọc kênh Vĩnh Tế nói riêng và vùng đất
Ngọc Hầu chuẩn bị khởi công, vua Gia Văn Thoại cho lập ven bờ kênh 5 làng: Trong cuộc chiến tranh biên giới Tây
An Giang nói chung đi vào ổn định và
Long ban chiếu dụ dân Vĩnh Thanh như Vĩnh Nguơn, Vĩnh Tế, Vĩnh Điều, Vĩnh Nam, làng mạc cặp theo kênh Vĩnh Tế dù
ngày càng phát triển.
sau: “Đào con sông này công việc rất khó Gia và Vĩnh Thông. Trong 5 làng đó hiện bị tàn phá nặng nề, nhưng quân và dân
nhọc. Kế sách của nhà nước, mưu hoạch Minh chứng cho nhiều chiến tích nay có 3 đồn Biên phòng đang trú đóng, ta vẫn cố giữ đất, dựng phòng tuyến
về biên thùy, đều quan hệ không nhỏ. của tiền nhân đó là các Đồn Biên phòng: Vĩnh Nguơn, phản công, giành chiến thắng. Ủy viên
Các ngươi dẫu ngày nay khó nhọc, mà Vĩnh Điều và Vĩnh Gia. “Giữ gìn và phát Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy An
thực có lợi cho muôn đời. Vậy nên bảo Nhìn tổng thể, kênh Vĩnh Tế như một huy truyền thống, kinh nghiệm quý báu Giang Lê Hồng Quang khẳng định: "Hiện
nhau, đừng sợ khó nhọc”. chiến hào nhân tạo, dài và rộng, đủ độ của cha ông, từ khi thành lập đến nay nay, giá trị bảo vệ an ninh, quốc phòng
Kênh Vĩnh Tế dài gần 100km, rộng sâu cần thiết ngăn chặn âm mưu và hành (năm 1976), cán bộ, chiến sĩ BĐBP An của kênh Vĩnh Tế vẫn luôn được phát
40m, được đào song song với đường động xâm lấn của đối phương. Chẳng Giang luôn khắc phục mọi khó khăn, huy làm chỗ dựa cho sự phát triển kinh tế
biên giới Việt Nam - Campuchia, bắt đầu những khẳng định chủ quyền lãnh thổ mà phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ quản biên mậu, góp phần xây dựng khu vực
từ bờ Tây sông Châu Đốc (An Giang) dòng kênh còn là một thực thể hiển nhiên lý, bảo vệ biên cương Tổ quốc” – Đại tá phòng thủ tuyến biên giới Tây Nam hòa
thẳng nối giáp với sông Giang Thành bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ cuộc sống yên Trần Quốc Khánh chia sẻ. bình, hữu nghị". n