Page 74 - Báo Quảng Ninh - Số Tết Âm Lịch

Thượng sơn trảy hội
Thượng sơn trảy hội

chù a Yên Tử...
chùa Yên Tử...

u PHAN HẰNG

Xuân sang phơi phới, trong không khí se lạnh của những ngày
đầu năm, người người lại nô nức rủ nhau hành hương về với Yên
Tử. Lên non vãng cảnh chùa, cùng tìm hiểu về câu chuyện của
tiền nhân hay dâng hương, bái phật cầu sức khoẻ, cầu an đã là
một truyền thống văn hoá từ bao đời nay của nhiều người dân
Việt. Mùa xuân này, du khách về với vùng đất phật lại càng thêm
tự hào khi Yên Tử cùng với khu di sản nhà Trần, Bạch Đằng của
Quảng Ninh - những di sản đã có lịch sử cả ngàn năm, là những
hợp phần quan trọng bậc nhất thuộc Quần thể di sản Yên Tử
- Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc đang đề cử UNESCO công
nhận là Di sản thế giới.

LINH THIÊNG NGÀN NĂM
Yên Tử là ngọn núi thiêng, hội tụ linh khí của trời đất, từng được
xem là phúc địa của Giao Châu. Cảnh vật nơi đây phong quang,
tươi tốt suốt 4 mùa. Qua nghiên cứu của các nhà khoa học cho thấy,
hơn 2.000 năm trước, vùng núi Yên Tử đã được các đạo sĩ và phật
tử chọn làm nơi cư trú và tu hành. Trong khoảng thời gian này, toàn
bộ núi Yên Tử là núi Tiên, gắn với đó là câu chuyện An Kỳ Sinh đến
Yên Tử luyện đan, tu tiên và đắc đạo bay về trời mà dấu tích vẫn còn
để lại tới ngày nay, bao gồm tượng An Kỳ Sinh bằng đá gạo, dấu tích
chợ Trời, cổng Trời, bia Thiên môn, Bàn cờ tiên... đều là địa hình, địa
vật đá núi tự nhiên. Tượng Phật Hoàng Trần Nhân Tông được người đời sau xây dựng tại khu vực đỉnh núi
Người xưa từng quan niệm trên cao là nơi ở của thần tiên, vì vậy Yên Tử.
chùa chiền đều xây dựng lui xuống phía dưới. Mãi về sau này, chùa
Đồng mới được xây dựng tại khu vực Bàn cờ tiên vào thế kỷ 17, 18.
Gần đó còn có một khối đá tự nhiên mang dáng hình một vị Phật thế tay ngai “tả thanh long, hữu bạch hổ, tiền có sẵn nguồn nước. Dưới đó một chút, vườn
đang nằm, được cho là hình tượng Phật Hoàng nhập Niết bàn, xa hơn án, hậu chẩm”..., định hướng công trình đón tháp Tổ Huệ Quang tận dụng nguồn nước
chút là phiến đá lớn dựng làm bia Phật. gió lành, tránh gió độc lạnh... Nói cách khác, ngầm dồi dào để tạo thành hai ao sen, gọi là
Du xuân Yên Tử lên được tới đỉnh núi được xem là tương đối “viên trong việc lựa chọn địa điểm xây chùa tháp, “Mắt Rồng”, và từ đây có một con đường lát
mãn” với nhiều người. Vào mùa xuân, không khí se lạnh, đỉnh Yên Tử người xưa đã rất coi trọng mối liên hệ giữa gạch hoa cúc dẫn lên chùa Hoa Yên, trông
chỉ cao 1.068m so với mực nước biển, nhưng đường núi với cả quá con người và môi trường. Các chùa được đặt tựa như mũi rồng, trong khi toàn bộ quần thể
trình dài leo qua vô số những dốc đá cao, ngoằn ngoèo, xưa kia vốn ở những nơi có địa chất, địa hình thuận lợi, chùa theo phong thủy là nằm trên trán rồng...
không có cáp treo, đều phải đi bộ vẫn là thách thức lớn về thể lực sẵn có tài nguyên thiên nhiên phục vụ sinh Đó là câu chuyện về Phật giáo Trúc Lâm
đối với phật tử, du khách. Ngược lại, vượt qua được chặng leo gian hoạt, đồng thời bảo đảm an toàn trước thiên ở Yên Tử, được nhiều du khách hành hương
khó ấy, đứng trên đỉnh núi giữa bốn bề mây núi, tầm nhìn bát ngát tới tai, địch họa... về Yên Tử biết đến, gắn với cuộc đời và sự
đồng ruộng, khu đô thị và dòng sông Bạch Đằng như dải lụa mềm Theo đó, ở Yên Tử, nhiều am chùa, mộ nghiệp của Phật hoàng Trần Nhân Tông -
vắt ngang khiến ai nấy đều có cảm giác thoát tục, như lên tới một tháp còn hiện hữu hôm nay được xây cất trên vị vua anh hùng gắn với một triều đại anh
cảnh giới khác. Có lẽ vì thế nên người xưa, vốn lên được đỉnh cao ấy một dông núi lớn, tạo nên một tuyến đường hùng, đã 2 lần lãnh đạo quân dân nhà Trần
còn khó khăn gấp bội, mà cho rằng đó là nơi ở của thần tiên chăng(?) hành hương dài, liên tục từ thấp lên cao theo đánh thắng quân giặc Nguyên Mông vào
hướng Bắc - Nam, vuông góc với một tuyến năm 1285, 1288, đem lại thái bình thịnh
NƠI KHỞI PHÁT đường hành hương khác theo hướng Đông trị cho muôn dân Đại Việt và nhiều bờ cõi
DÒNG THIỀN TRÚC LÂM THUẦN VIỆT - Tây. Những am chùa, mộ tháp này và cả lân bang. Và sau khi đất nước ca khúc khải
Khu vực đỉnh núi Yên Tử có nhiều tảng đá lớn tự nhiên, độ dốc các tuyến đường hành hương được đánh dấu hoàn, Ngài đã nhường ngôi cho con, quyết
cao, thực tế là không vững chắc, an toàn cho việc xây dựng các bằng hàng trăm cây thông, cây xích tùng tâm về Yên Tử tu hành vào năm 1299, khai
công trình tu tập. Đây có lẽ mới là nguyên nhân chính khiến trước cổ được người xưa trồng. Và Hoa Yên, ngôi sinh ra thiền phái Trúc Lâm Yên Tử - dòng
đây chùa tháp Yên Tử chủ yếu xây dựng từ độ cao 600m trở xuống, chùa chính của cả Khu di tích và danh thắng thiền thuần Việt với tư tưởng nhập thế “gắn
không có ngôi chùa nào ở độ cao khoảng 800m trở lên. Không chỉ Yên Tử, được xây ở ngay tại điểm giao cắt đạo với đời”, được truyền bá khắp cõi Đại
“thuận theo tự nhiên”, nguyên tắc phong thủy cũng rất được coi trọng của các tuyến hành hương kể trên. Chùa tọa Việt, được vương triều ủng hộ và muôn dân
trong việc tìm kiếm, lựa chọn địa điểm, như những yếu tố địa hình tạo lạc trên một dông núi có mặt bằng khá rộng, ngợi ca. Các nhà khoa học nhận định, đây

72 Quảng Ninh Xuân Ất Tỵ 2025