Page 11 - Báo Lai Châu - Số Tết Âm Lịch

Ằ r
Am thực ngày têt của người Pu Nả

Người Pu Nả (thuộc nhóm dân tộc Giáy) ở thành phố Lai Châu, trong một năm người Pu Nả ăn nhiều
tết hơn so với các dân tộc khác. Một năm có hàng chục cái tết lớn nhỏ, tết tất niên, tết rằm tháng giêng,
tết 30 tháng giêng, tết mùng 3 tháng 3, tết mùng 8 tháng 4, tết mùng 5 tháng 5, tết mùng 6 tháng 6,
tết 14 tháng 7, tết cơm mới... Mỗi tết lại có những phong tục, ý nghĩa riêng. Tết Nguyên đán Pu Nả gọi
là “Chinh lậu” nghĩa là tết to, là cái tết quan trọng nhất trong năm, đây là ngày gia đình sum họp, vui
vầy quanh mâm cơm đầm ấm tất niên, là dịp nghỉ ngơi, vui chơi sau một năm lao động vất vả.
Ngày tết người Pu Nả làm rất nhiều loại bánh, nhiều món ăn độc đáo, riêng bánh chưng gù “Hào
vàng”, bánh bỏng “Mỳ pha”, bánh khảo “Xa câu”, món gà tỏi “Cái vua”, thịt hun khói “Nủa lập”, khẩu
nhục “Nủa stu náng”... không thể thiếu trong những ngày tết.

Gà tỏi, vừa là một món không thể thiếu để cúng tổ tiên
Lễ hội Đền thờ Vua Lê Lợi được tổ chức vào dịp đầu xuân hằng năm sáng mùng 3 tết, trước khi hóa vàng vừa là món ăn cổ truyền
thu hút nhiều du khách tham gia.
không thể thiếu trong ngày tết của người Pu Nả. Gà tỏi được
chế biến từ thịt gà và cây tỏi tươi. Gà mới mổ thì sau khi luộc
phục và dần xây dựng ẩm thực phát triển kinh tế - xã hội. Huy động
chín, để ráo nước, xong mới đem ra chế biến. Lọc xương
truyền thống thành thương hiệu đặc sự vào cuộc của cả hệ thống chính
băm riêng, thịt băm riêng, tỏi băm riêng rồi trộn với nhau
trưng của dân tộc Thái như: thịt sấy, trị và người dân cùng thực hiện các
thành món ăn gà tỏi thơm ngon.
cá nướng, cá sấy, cá tép dầu. Phát giải pháp để phát triển du lịch.
THỊT HUN KHÓI “ NUA LẠP”
triển mô hình du lịch nông nghiệp Thường xuyên tổ chức tuyên truyền,
Món ăn thịt hun khói của người Pu Nả là một món ăn dân
gắn liền với chương trình xây dựng giáo dục người dân chú trọng bảo
dã thường ngày, nhưng đôi lúc lại trở thành món đặc sản
nông thôn mới. tồn và phát huy bản sắc văn hóa tốt
sang trọng đối với thượng khách.
Anh Nguyễn Văn Hùng đến từ đẹp của dân tộc Thái, vừa khai thác
Người Pu Nả chỉ làm thịt hun khói “Nủa lập” vào dịp mổ lợn
thành phố' Điện Biên Phủ (tỉnh Điện phát triển du lịch. Đẩy mạnh tuyên
tết, người ta ướp thịt rồi treo lên gác bếp sấy khô để ăn dần.
Biên) cho biết: Mỗi năm khi xuân truyền, quảng bá du lịch trên các
Nguồn gốc làm thịt hun khói là do ngày xưa bà con sinh
đến, gia đinh tôi đều dành thời gian phương tiện thông tin đại chúng và
sống ở vùng sâu, vùng xa, đi lại gặp nhiều khó khăn, lưu
đến Đền thờ Vua Lê Lợi và tham gia các trang mạng xã hội.
thông hàng hoá nói chung và thực phẩm phục vụ cho đời
các hoạt động văn hóa cùng người Với những giá trị lịch sử, văn hóa,
sống con người nói riêng không thuận lợi, nguồn thực phẩm
dân địa phương. Xã Lê Lợi có cảnh cảnh quan thiên nhiên và ẩm thực
đưa từ nơi khác đến hầu như không có. Vì vậy, dân bản mổ
quan thiên nhiên hấp dẫn, các con hấp dẫn, xã Lê Lợi là điểm đến hấp
lợn tết phải ướp, sấy khô dành ăn cả năm. Từ đó, năm nào
tôi rất thích được đi thuyền trải dẫn với du khách. Bên cạnh đó, Lễ
khi mổ l ợn tết, người Pu Nả c ũng ướp thịt và treo lên gác bếp
nghiệm lòng hồ thủy điện. Người dân hội Đền thờ Vua Lê Lợi năm 2024 đã
để sấy.
thân thiện, hiếu khách và tôi đặc biệt được tổ chức theo quy mô cấp tỉnh là
BÁNH CHƯNG GÙ “ HÀO VÀNG”
thích các món ăn truyền thống của cơ hội để xã thu hút khách đến
Tết nguyên đán người Pu Nả gọi là “chinh lậu” nghĩa là tết
dân tộc Thái nơi đây. những ngày đầu xuân. Thời gian tới,
to, gia đình nào cũng gói bánh gù, khác với chiếc bánh chưng
Ông Phan Văn Tiến - Chủ tịch huyện Nậm Nhùn, xã Lê Lợi tiếp tục
vuông của người Việt. Bánh chưng của đồng bào Pu Nả gói
UBND xã Lê Lợi cho biết: Để tạo quan tâm quảng bá, thu hút du
hai đầu thon, phần giữa phình to lên, nên bánh có tên gọi là
điểm nhấn, thu hút du khách đến với khách, để du lịch đóng góp ngày
bánh gù. Có được một chiếc bánh ngon đòi hỏi khá kỳ công,
xã, chúng tôi xác định rõ phát triển càng nhiều hơn cho kinh tế và tăng
nguyên liệu phải được chọn kỹ, lá dong phải đi lấy ở trên rừng,
du lịch là nhiệm vụ quan trọng để thu nhập cho người dân.r
lá phải chọn khổ vừa phải và phải là lá bánh tẻ, gạo phải là
loại gạo nếp thơm dẻo, hạt đều, phải là loại giống nếp địa
phương. Bánh có nhân đỗ xanh và phần quan trọng không
mẻ - nơi được ví như Sa Pa hay Đà bao quanh chợ, sân khấu có mái
thể thiếu là thịt lợn ngon. Chọn thịt gói bánh phải là thịt ba
Lạt thứ 2; ngắm khung cảnh thiên che, bãi đỗ xe. Tổng vốn đầu tư g ần
chỉ, thái miếng nhỏ bằng đầu ngón tay cái, dài khoảng 15
nhiên thơ mộng, yên bình của bản 6,4 tỷ đồng từ nguồn Chương trình
phân rồi ướp các loại gia vị, nhất thiết phải có thảo quả n ướng
vùng cao sớm bình minh với những mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế
giã nhỏ. Chiếc bánh phần gù càng cao, cân đối thì chiếc
tia nắng nhẹ xuyên qua áng mây - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu
bánh càng đẹp mắt. Người Pu Nả gói bánh gù 5 lần trong
trắng bồng bềnh, chiếu xuống nếp số và miền núi.
năm: 30 tết “ngoàn stâm” , tết 15 “cân chập há”, tết tháng 3
nhà thơm mùi khói bếp. Thoả thích Anh Sùng A Sa - Phó Chủ tịch
“Cân chin stâm”, tết tháng 6 “Cân chinh dóc” và tết tháng 7
chụp ảnh đẹp bên chiếc cổng chào UBND xã Tà Mung phấn khởi cho
“Cân chập stáy”.
dựng bằng đá rất đẹp. biết: Từ khi có chợ phiên Tà Mung,
XÔI MÀU
Không chỉ vậy, mỗi khách du lịch chúng tôi được đón nhiều khách du
Tết tháng 3 và tết thanh minh ngoài gói bánh chưng
đến đây còn được tìm hiểu thêm về lịch trong nước và quốc tế, nhất là vào
người Pu Nả còn làm xôi màu. Để nhuộm ra các màu xôi,
nét văn hoá độc đáo của đồng bào dịp tết Độc lập 2/9, tết Dương lịch, tết
bà con cho mỗi loại lá tự nhiên có thể tạo ra một màu khác
dân tộc Mông ở “Không gian văn Nguyên đán gắn với Lễ h ội Gầu Tào.
nhau vào nồi nấu, rồi múc ra cho mỗi màu vào một chậu
hoá dân tộc Mông”. Nơi này hội tụ Nhờ có chợ, bà con rất vui vì bán
riêng và đổ gạo vào ngâm. Ngâm khoảng 1-2 tiếng lấy gạo
đầy đủ bản sắc văn hoá truyền được nhiều hàng hoá hơn, có nơi để
ra để ráo nước mới cho vào chõ, khi đồ mỗi loại mầu cũng
thống: kiến trúc nhà ở, nếp sinh giao lưu văn hoá, giao thương; phục
phải tách riêng đến khi xôi chín mới trộn hỗn hợp.
hoạt, dụng cụ lao động sản xuất, vụ khách du lịch ăn uống, biểu diễn
KHÃU NHỤC “ NUA STU OAM
trang phục, nhạc cụ dân tộc (khèn, văn nghệ. Nhờ đó, giải quyết việc
Khẩu nhục là món ăn truyền thống ngày tết, lễ cưới, lễ Bánh chưng Gù “hào vàng”.
sáo), ẩm thực... làm cho nhiều lao động địa phương,
hội của người Pu Nả ở thành phố Lai Châu. Đây là một món
Chị Bùi Minh Hoài - du khách đến nâng cao thu nhập cho người dân.
ăn độc đáo được chế' biến theo quy trình cầu kỳ, tốn thời gian
từ tỉnh Phú Thọ chia sẻ: 2 năm nay, Trong năm 2024, xã đón hơn 12.300
và phải đầy đủ các loại gia vị, dù chỉ thiếu một vị không thành
cứ vào dịp cận tết tôi đưa cả gia đình lượt khách đến với chợ phiên; thu
món ăn khẩu nhục. Khẩu nhục, dùng thịt lợn ba chỉ rửa sạch
lên Than Uyên du lịch và đến chợ nhập bình quân đạt trên 45 triệu
cắt thành miếng 2-3 lạng, luộc chín vớt ra để nguội, dùng
phiên Tà Mung để các con được tìm đồng/người/năm. Xã luôn tuyên
một vật nhọn đâm vào bì thịt, rồi dùng nước gừng tẩm vào
hiểu nhiều hơn về bản sắc văn hoá truyền, vận động các hộ bảo tồn bản
lớp bì đó cho ngấm đều rồi cho miếng thịt vào chảo mỡ nóng
dân tộc của vùng cao. Lần nào đến sắc văn hoá dân tộc Thái, Mông; gìn
để quay. Khi nhìn thấy bì miếng thịt quay chuyển sang màu
đây, chúng tôi cũng rất thích bởi cảnh giữ vệ sinh môi trường; tạo nhiều mặt
vàng, lấy đũa gõ vào phần bì, có tiếng kêu cạnh cạch thì vớt
sắc thiên nhiên tươi đẹp, không khí hàng đa dạng, mang đậm nét văn
ra rồi thái nhỏ bằng hai ngón tay. Các miếng đều có bì, có
mát mẻ tuyệt vời; người dân gần gũi, hoá truyền thống để thu hút du khách
mỡ, có thịt, hỗn hợp gia vị.
thân thiện, mến khách; nhiều món ăn đến với chợ phiên Tà Mung.
Chế biến món ăn khẩu nhục rất cầu kỳ, các gia vị gồm:
ngon. Các con tôi thích xem giã bánh Chợ phiên Tà Mung hay những
hành, tỏi, gừng, húng lừu, hạt tiêu, ngũ vị hương. cộng một
giầy, cùng chơi ném pao với bà con. chợ phiên bản vùng cao ở Lai Châu
ít rượu trắng, không thể thiếu dưa chua. Cho vào xoong hoặc
Chợ phiên Tà Mung được xây vô cùng đặc sắc và hấp dẫn, nhất là
nồi to ướp chừng 15-20 phút cho ngấm gia vị rồi cho vào
dựng đưa vào sử d ụng năm 2021 và không khí rộn ràng, sôi động những
hấp từ 4- 5 tiếng. Sẽ có món ăn khẩu nhục chuẩn, ngon
hoàn thiện các hạng mục đầu năm ngày tết với nhiều hoạt động phong
đúng vị, miếng thịt khi ăn rất mềm, ngậy thơm mùi vị của
2024 như: cổng chợ, không gian văn phú đang chờ du khách đến khám
ngũ vị hương.r
hoá, 15 ki-ốt bán hàng, sân chợ, kè phá và trải nghiệm.□