Page 69 - Đăcj san Thông tin Tư tưởng

Trước đó vào năm 2009, Ca trù đã được Mẫu Địa và hai bà Chúa. Ở vị trí nhiên thần,
UNESCO ghi nhận là Di sản văn hóa phi vật ông Hoàng Mười là vị quan dưới trướng, nổi
thể của nhân loại, nhằm bảo tồn, phát huy giá tiếng tận tuỵ, trung thành, mẫn cán, được mẫu
trị và vinh danh loại hình nghệ thuật truyền Liễu Hạnh sủng ái. Nhưng ở khía cạnh nhân
thống đặc sắc này của Việt Nam. Di sản này thần, nhiều người cho rằng ông Hoàng Mười
đang được bảo vệ khẩn cấp theo khuyến nghị là vị thần giáng thế vào Cương quốc công
của UNESCO. Nguyễn Xí, nhân vật có công lao lẫm liệt trong
Chủ nhân của một buổi hát Ca trù gồm có lịch sử dân tộc, được Nhân dân tôn thờ.
Cô nương (thanh nhạc), Kép đàn (khí nhạc) và Bên cạnh 3 di sản phi vật thể mà Hà Tĩnh
Quan viên (cầm chầu). Ba thức diệu âm thanh góp phần cùng các địa phương làm đại diện
ấy hòa quyện làm nên một thể âm nhạc bác của nhân loại nói trên, ở Trường Lưu, huyện
học, sang trọng, cung đình nhưng có sức cuốn Can Lộc còn có 3 Di sản tư liệu ký ức khu vực
hút người nghe, kể cả tầng lớp bình dân. Châu Á - Thái Bình Dương làm nên một làng
Ca trù từng khá phổ biến ở Hà Nội và 15 văn hoá đặc sắc, với dòng họ Nguyễn Huy nổi
tỉnh khác và hiện nay đang được hồi sinh, phát tiếng. Đó là:
triển như một sản phẩm du lịch hấp dẫn. Ở Mộc bản Trường học Phúc Giang (được
Hà Tĩnh, các câu lạc bộ ca trù lừng danh ở Cổ UNESCO ghi danh vào ngày 21/5/2016) với
Đạm, Nguyễn Công Trứ… đang được duy trì hàng trăm bản ván khắc dùng để in “sách giáo
hoạt động bởi niềm đam mê và tài năng của khoa” phục vụ cho việc dạy học của Trường
các nghệ nhân ở huyện Nghi Xuân. Lưu học hiệu hay Phúc Giang thư viện. Chủ
Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ nhân của di sản này là Thám hoa Nguyễn Huy
ở Hà Tĩnh và 19 tỉnh khác ở miền Bắc cũng đã Oánh (1713 - 1789) là bậc đại thần, nhà văn
được ghi danh Di sản văn hoá phi vật thể đại và một bậc đại danh sư thời Lê Trung Hưng
diện của nhân loại vào ngày 01/12/2016. Đây trong lịch sử Việt Nam. Ông để lại trước tác
là sự hỗn dung tôn giáo bản địa của người Việt đồ sộ với ngót 40 tập sách, nhưng bị mai một
và một số yếu tố của tôn giáo du nhập như Đạo theo thời gian, nay chỉ còn giữ được 8 quyển
giáo, Phật giáo. rất có giá trị. Trường học Phúc Giang là một
Tín ngưỡng thờ Mẫu thể hiện đạo lý tôn nơi đào tạo nhân tài cho đất nước thời bấy giờ,
thờ người mẹ, đề cao vai trò nữ giới, vinh là trường Đại học thứ hai ở Việt Nam, chỉ đứng
danh công trạng các vị nữ thần vị quốc vong sau Văn miếu Quốc tử giám ở Thăng Long.
thân, chống lại những lề thói lạc hậu của ý thức Học trò của Nguyễn Huy Oánh có đến trên 30
hệ phong kiến “trọng nam khinh nữ”... Nghi người đỗ đạt cao.
lễ chính của Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Hoàng hoa sứ trình đồ (được UNESCO
Tam phủ là nghi lễ Lên đồng, được hiểu là một ghi danh ngày 30/5/2018) là một trong cuốn
hình thức diễn xướng dân gian, thể hiện đức tin sách còn lại trong số 8 tập sách nói trên do
về sự giáng/nhập của các vị thần có công giúp chính Nguyễn Huy Oánh chủ trì soạn, biên
dân, hộ quốc. Các giá đồng bao gồm hát văn, tập và hiệu đính trên hành trình đi sứ ở Trung
trang phục, vũ điệu được kết hợp một cách hài Hoa qua nhiều triều đại trước đó. Đây cũng
hòa, rực rỡ săc màu và rộn rã âm thanh, cuốn còn là tập bản đồ ghi chép với nhiều hình ảnh,
hút lòng người. thông tin phong phú, quý giá của của đoàn sứ
Ở Hà Tĩnh, Tín ngưỡng thờ Tam phủ hiện bộ năm 1766 - 1767 do ông làm Chánh sứ.
diện ở một số nơi, nhưng tiêu biểu nhất là ở Cuốn sách được vẽ ba màu trên giấy dó với
Đền chợ Củi, xã Xuân Hồng, huyện Nghi bút pháp tài hoa và nhiều chú thích cụ thể về
Xuân. Đây là địa chỉ du lịch tâm linh nổi tiếng. địa hình, phong cảnh, đời sống, nghi lễ… các
Thần chủ theo cách bài trí chính là Mẫu Liễu
Hạnh ngự trên hậu cung cùng các Mẫu Thoãi, (Xem tiếp trang 79)

ĐẶC SAN THÔNG TIN - TƯ TƯỞNG 65
65
Số 50+51 (Tháng 01+02/2025)