Page 13 - Hà Nội Mới - Số Tết Âm Lịch

VIỆT
Xuân Ất Tỵ

TINH THẦN

NGUYỄN SĨ ĐẠI

Khi nói đến tinh thần, dường như ai cũng hiểu đó là một phạm trù đối lập với vật
chất, thể xác. Tinh thần là phi vật chất, phi vật thể. Đó là cái đã trở thành định kiến,
thành “chân lý” trong nhận thức của nhiều người.

iống như cần có nhận thức mới về độc lập về lãnh thổ, về văn hóa: “Như nước * Tinh thần Việt, l sự ci tọng thực tiễn,
nội dng v hình thức, ằng hình Đại Việt ta từ tước/ Vốn xưng nền văn hiến * * óc thực tế như đã nói ở tên, l ci tọng
Gthức cũng l nội dng, l một bộ đã lâ...”. Tinh thần Việt, như Ngễn Đình Thi sự học tng thực tế, kha kht cầ thị:
phận cấ thnh chặt chẽ của sự vật, ti Tìm học sâ hơn tng di cả cha ng, tổng kết, tước hết l lòng ham sống, ê “Tăm nghe khng bằng một thấ”, “Tăm
ch ằng tinh thần l một dạng vật chất ộng hơn tng dân gian, giữa ộng đồng, cộc đời, thiên nhiên, câ cỏ. Người ha khng bằng ta qen”, “Học ăn học
đặc biệt, một dạng năng lượng đặc biệt ti nhận được nhiề bi học qý gi, ca chết, người ta khng nỡ gọi chết m dân nói học gói học mở”, “Đi một ng đng
của một cn người, của một dân tộc. Nó minh. Khng phải ci gì tng đời n cũng gian gọi l “hóa”. Hóa tước hết l khng học một sng khn”, “Ở nh nhất mẹ nhì
được sản sinh, bồi đắp tng q tình hình lấ chữ nghĩa a để giải thch được. “Tời mốn chết. Tng từ “hóa” ấ có nhận cn/ ra đường còn lắm kẻ giòn hơn ta”...
thnh, pht tiển của cn người, của dân sinh a thế” l một ngụ ngn sâ sắc! thức biện chứng sự vật khng tự nhiên Tinh thần Việt, l nhân i thiết tha, ba
tộc v có vai tò qết định tng sự pht Hồi nhỏ đi chăn tâ giữa mùa gió ét, sinh a, khng tự nhiên mất đi, chỉ biến dng ộng lớn: “Thương người như thể
tiển của cn người ấ, dân tộc ấ. Nó lm chúng ti ngồi th l tng ci tơi, cửa tơi từ dạng n, sang dạng khc. Những thương thân”, “L lnh đùm l ch”,
nên sự tương đồng nhưng cũng l ci lm tnh chiề gió thổi nên ất hiể câ “gió anh hùng, hiền thnh “hóa” đi sẽ thnh “Đnh kẻ chạ đi khng đnh kẻ chạ
nên nét kh biệt giữa cn người n với chiề n che chiề ấ”. Khi đi học, thầ anh linh sng núi, thnh tinh thần Việt. lại”... Bởi thế, tng chiến tanh, Việt Nam
cn người khc, dân tộc n với dân tộc giảng: “Ở bầ thì tòn, ở ống thì di”; “Gió Người chết, dẫ lên tiên - khi được ging đã nhiề lần tha bổng hng binh, bại
khc. V tinh thần l bất diệt, đúng như thi chiề n che chiề ấ” l tư tưởng cơ hội, tần về hạ giới vẫn hạnh phúc, vẫn đp binh, thậm ch còn cấp thền lương ch
h Ngễn D viết: “Thc l thể phch, cần phê phn. Có lần ti hỏi một người Mỹ ứng ci lòng mng của người Việt, dù chỉ họ về nước. Bởi thế, mới thêm bạn bớt
còn l tinh anh”. về tnh thực dụng. ông ta nói: “Thực dụng một lần như tng tện “Người cn gi thù, khép lại q khứ, hướng tới tương
Ai đã đọc “Đa-ghét-xtan của ti” (Gamzatp) có gì xấ đâ. Việt Nam còn thực dụng Nam Xương”. Ci câ “Hiền ti l lai..., được tất cả người Việt tiếp nhận một
hẳn nhớ câ n: “Tâm hồn ti còn ẩn n bằng mấ Mỹ”, v ng dẫn hai câ tục ngên kh qốc gia” về mặt n đó l cch tự nhiên v thế giới tìm thấ ở đâ
sâ hơn, kn đ hơn những ci xương, cột ngữ tên. siê vật lý, l nhận thức siê việt của một dân tộc thân thiện, ê chộng hòa
sống, l phổi của ti. Những tia sng của Đọc “Tư tưởng Phương Đng gợi những người Phương Đng về thế giới, l vũ tụ bình, hữ nghị.
thơ ca đã ọi chiế qa ti v mỗi ng điểm nhìn tham chiế” của Ca Xân H qan. Ci ham sống, ê sống n sinh Tinh thần Việt, l đề ca nhân phẩm,
động nhỏ tng tâm hồn ti tở thnh ci (1900 - 1983) có đạn viết: “Ti nghĩ ằng a tinh thần lạc qan: “Đừng có chết mất danh dự lên tên hết thả: “Chết tng hơn
mọi người đề biết”. tinh thần lập qốc của chúng ta chnh l ci thì thi/ Sống thì có lúc n xi chn chè”, sống đục”, “Khn ngan chẳng lọ thật th”,
* tinh thần nh đạ... Dân tộc ta đã thắng “Nn ca cũng có đường tè/ Đường “Giấ ch phải giữ lấ lề”, “Đói miếng hơn
* * được ci hn cảnh thiên nhiên (khắc dẫ hiểm nghè cũng có lối đi”... tiếng đời”... Tinh thần Việt l sự bền bỉ: “Có
Ng còn tẻ, chưa có tải nghiệm nghiệt) ấ, đã thắng được ci sức đồng hóa Tinh thần Việt, l lòng ê nước ê cng mi sắt có ng nên kim”.
thực tế, ti khng thể hiể câ nói của kinh khủng của một dân tộc khổng lồ l nh, ê người như mật qnh, như mâ Tinh thần Việt, l tinh thần tọng dân, vì
Descates: “Vi mừng tưởng tượng thường nhờ v đâ? L nhờ ở dân tộc ta có ci chằng. Ngẩng lên có nn ca, tng xa dân. Tinh thần ấ khng phải bâ giờ mới
đng gi hơn đa bồn thực sự”. Đến khi đặc tnh mềm mại, ển chển, linh hạt, thì sng ộng. Ci ca ộng nhất l cha, có. Ba nhiê vị va l ch dân, l ch
từng tải ồi ti mới nhận thấ ci phi lý lư động như nước. Sức sống của nước l l mẹ: “Cng cha như núi Thi Sơn/ nước thì chúng ta mới có cơ đồ ng na.
tng những điề có lý, ci thật sự có lý ở ngồn, sức mạnh của nước l ở chỗ ất Nghĩa mẹ như nước tng ngồn chả Sch “Đại Nam thực lục chnh biên” chép
tng những điề tưởng như mơ hồ, phi lý. nhiề hạt nhỏ cố kết lại với nha một cch a”. Tên đời khng có gì qý bằng cn: õ câ nói của một nh va phng kiến:
V bộ đội, nghe câ cửa miệng v thực mềm mại, ển chển, linh hạt, lư “Có vng vng chẳng ha ph/ Có cn “Người lm chnh tị khng thể ti ý
thấ: “Tư tưởng khng thng, vc bình tng động, có thể ốn the đường cng, đường cn nói tầm tồ mẹ nghe”. Người ê mốn của dân”.
cũng khng nổi”; được chứng kiến tinh thần thẳng, chỗ lồi, chỗ lõm của đối tượng, đối người, vợ thương chồng cảm động: “Củi Tinh thần Việt, còn ở tng hng nghìn
chiến đấ của đồng đội, có khi chỉ năm, phương, qân địch để đnh ph nó... Nước than nhem nhốc với tình/ Ghi lời vng đ tang sch của cha ng m ta chưa biết tới,
bả người m đẩ li cả đại đội địch, ti mới lại còn dễ tnh đến nỗi, khi người ta ót nó xin mình chớ qên; Đi đâ ch thiếp the chưa khai thc hết, ở tng sự sống của
thấm tha gi tị t lớn của tinh thần. v chai, thì nó ngan ngãn ập khn cùng/ Đói n thiếp chị, lạnh lùng thiếp nhân dân v lư tền bất tận.
Cũng những ng còn tẻ, ngồi tên ghế the hình dạng của chai, ót v bầ, v cam”, “yê nha qn cũng như nh/ Lề *
đại học, chỉ được học những Scates, ấm cũng vậ. Đó khng phải vì nó khng tanh có nghĩa hơn tòa ngói ca”... yê * *
Platn, Kant, Nietzsche, Lã Tử, Khổng Tử... có c tnh. Ti lại, đó l ci khả năng thch nh tức l ê nước, ê nước l ê nh Ng nhỏ, đọc tện “Thnh Gióng”,
rồi lại nghe một học giả người Php tên l ứng v hạn của nó, m chnh ci khả năng vì người Việt hiể õ, nước mất thì nh ti chỉ biết khâm phục sự anh hùng cứ
Lépld-Michel Cadièe (1869 - 1955) khẳng thch ứng đó l ci tnh ư việt, ci b qết tan. Ci câ “Th lm ma nước Nam còn nước. yê nước, cứ nước - ci sợi chỉ đỏ
định ằng: “Khng có tiết học Việt Nam. sinh tồn của dân tộc ta”, ti ngẫm lại hơn lm vương đất Bắc” của Tần Bình của tinh thần Việt ấ xên qa mọi thế
Cùng với tn bộ văn hóa Tng Qốc, dân Ngễn Đình Thi tng bi nói chện tại Tọng l nỗi gắn bó da diết với nước nh hệ v ca vượt chn tầng mâ như ch kh
Việt đã thâ nhận lấ những ngên lý tiết Ng hội sinh viên năm 1944: “Ca da Việt của mn người, mn đời. Thnh Gióng tng câ đối được khắc ở
học lâ đời được người T chấp nhận... Cc Nam bắt ngồn từ tinh thần ham sống, Từ ê nh, ê nước ất ca m sinh đền thờ lng Phù Đổng: “Ph tặc đãn
học thết tng kinh điển tền sang thế ham đấ tanh, vi vẻ, tế nhị, có dên tinh thần độc lập, tinh thần “Qết tử để Tổ hiềm tam tế vãn/ Đằng vân d hận cử
n, thì nh sĩ Việt Nam chấp nhận như thế”. nhưng cũng khng kém phần dồi d tình qốc qết sinh”, “Khng có gì qý hơn thiên đê” ("Ph giặc, lên ba hiềm vẫn
Ci ý kiến hời hợt v sặc mùi thực dân cảm, mạnh mẽ sức lực, nả nở tự d để độc lập, tự d”. Nhờ đó, nhân dân Việt Nam mộn/ Cưỡi mâ, chn lớp hận chưa ca").
ấ, the ti biết, nó ảnh hưởng khng t đến đón nh sng tời hòa hợp với cỏ câ, ha đã chiến thắng mọi kẻ thù xâm lược, dù Phải đến tổi ngi “ti thiên mệnh” ti
giới học thật nước nh! l. Nó như một ngồn nhựa sống để ni chúng hng bạ đến đâ. V để có được mới sực thấ ci dấ chân khổng lồ m
* dưỡng tâm hồn tẻ thơ, chắp cnh ch thế chiến thắng, cùng với qết tâm, người Việt người mẹ nghè dẫm lên để sinh a Thnh
* * hệ tương lai những hi bã lớn la về cộc Nam biết lấ sự kết đn lm tọng, lm sự Gióng. Phải chăng dấ chân khng lồ ấ
Từ 600 năm tước, Ngễn Tãi đã viết sống, thiên nhiên v cn người” (“Sức sống sống còn: “Một câ lm chẳng nên nn/ Ba chnh l biể tượng của sự bình đẳng, vị
tng “Đại c Bình Ng”, một tên ngn của dân Việt Nam tng ca da v cổ tch”). câ chụm lại nên hòn núi ca”. tha đến v cùng của Tinh thần Việt!

12