Page 27 - Nhà Báo & Cuộc Sống Đắk Lắk

một vùng đất hẻo lánh, giữa rừng xanh, núi thẳm lại
mọc lên một ngôi tháp Champa vào thế kỷ XIII? Và
đều cho rằng Yang Prong là ngôi tháp cổ duy nhất
còn lại trên đất Tây Nguyên, thì 10 năm trở lại đây ft... "Hầu hết các nhà nghiên cứu đều tán
đã có những nhận thức mới về văn hóa Champa
đồng ý kiến rằng: Champa, trong thời kỳ
dựa trên những phát hiện vể các cụm phế tích đền
đinh cao, không chỉ bao gồm vùng đồng bằng
tháp ở tỉnh Đắk Lẳk và tỉnh Gia Lai.
ven biển miền Trung mà còn cả khu vực cao
Cũng cần nói thêm, ở Gia Lai đã phát hiện, khai
nguyên phía Tầy mà nay gọi là lầy Nguyên. Đi
quật các tháp Bang Keng (huyện Krông Pa), Gò kèm với nhận thức này, phải biết rằng Champa
Tháp (TP. Pleiku), ngoài ra còn phát hiện nhiều
không phải chỉ là vương quốc của một dân tộc-
di tích, di vật ở các huyện Ayun Pa, Kbang, Chư dân tộc Chăm, như vẫn hình dung, mà là một
Prông và Đắc Po. Những dấu tích trên đã giúp xác
quốc gia đa dân tộc, bao gồm cả các sắc tộc ở
định Gia Lai là một phức hợp văn hóa - tôn giáo -
lầy Nguyên hiện nay”.
kinh tế, là trạm trung chuyển hàng hóa giữa miền
xuôi và miền ngược kéo dài từ thế kỷ IV đến XIV. NHÀ NGHIÊN CỨU ĐỐNG THÀNH DANH,
Một văn khắc Champa thuộc thế kỷ XV phát hiện ở
TRUNG TẦM NGHIÊN cứu VĂN HÓA CHĂM
thung lũng Ayun Pa (đang lưu giữ tại Bảo tàng Điêu NINH THUẬN
khắc Chăm - Đà Nang) cho biết: “Và (người của)
Champa được cử về sinh sống tại đây trong vùng
cao nguyên này cùng với người Lào, Việt, Khmer,
Thái, Java, Bangladet...”. Vùng Gia Lai được kết một tiểu quốc Champa của người Chăm trên vùng
nối với trung tâm Vijaya (tiểu quốc) ở Bình Định qua đất Tây Nguyên.
hệ thống sông Ba và các chi lưu của nó. Tương tự Với những dấu tích khảo cổ, có thể khẳng định
như vậy, vùng đất Đắk Lắk có thể được liên kết với Tây Nguyên luôn gắn liền với sự tổn vong và phát
cửa biển Nha Trang qua sông Cái. Những nghiên triển của văn hóa Champa. Tư liệu khảo cổ củng
cứu gần đây đã ghi nhận Tây Nguyên có sự kết có thêm những sử liệu, rằng từ thế kỷ XII - XIII là
nối mật thiết với duyên hải miền Trung Việt Nam, thời kỳ hùng mạnh nhất của Vương quốc Champa,
với vai trò cung cấp sản vật cho các thương cảng ở sau khi chinh phục một số quốc gia và các vùng
duyên hải. Lâm đặc sản từ Tây Nguyên được các đất láng giềng để mở rộng lãnh thổ, phát triển giao
thương nhân Champa cung cấp đi nhiều nơi trên thương và truyền bá văn hóa, họ đã cho xây dựng
thế giới và rất được ưa chuông. Đó là một trong nhiều quần thể kiến trúc thờ tự, tôn giáo nhằm mục
những lý do khiến Champa nổi tiếng trên tuyến đích tạo sức ảnh hưởng lớn lên bình diện đời sống
đường hải thương quốc tế. tại những nơi mà người Chăm hiện diện... Những
tháp Chăm ở Tây Nguyên và Đắk Lắk là minh
PHẦN MAU THỊT’ TRONG LÃNH THỔ chứng hùng hồn cho một đoạn kể trong sử thi
VỀ BẢN SẮC VIỆT NAM Raglai: Những lâu đài phòng ốc còn lại đến ngày
Kết hợp nhiều nguồn sử liệu, PGS. Tiến sĩ Ngô nay để lại cho người Chàm thờ phụng đó là nhà
Văn Doanh, nguyên ủy viên Hội đồng Di sản quốc của chúa Mãng xà, nàng Chúa xứ được cho người
gia, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Đông Nam Chàm thờ...nhà này là Chàm và Raglai coi nhau là
Á cho rằng, từ đầu thế kỷ XIII, người Chăm đã có thân thích.
mặt ở Tây Nguyên và đã khuất phục được các dân Và rằng, ngay từ buổi ban đầu gặp gỡ, người
tộc bản địa ở đây; và khu vực Yang Prong và một Chăm đã là anh em với người Thượng ở cao
số nơi khác trên Tây Nguyên đã là những trung nguyên, chính họ là đồng minh trong các cuộc
tâm hành chính của Champa. kháng chiến chống ngoại xâm và ngay cả các cuộc
Cập nhật những tư liệu mới, Tiến sĩ Nguyễn nội chiến. Chính những sắc dân thiểu số cũng đã
Ngọc Quý, Viện Khảo cổ học, Viện Hàn lâm Khoa đóng một vai trò quan trọng trong việc cấu thành
học xã hội Việt Nam khẳng định chắc chắn về sự nên hệ thống chính trị, quân sự và tôn giáo của
hiện diện của một cấp chính quyền, thậm chí là vương quốc Champa.Ms*'

Q^ânoáOy 2 ^>25 ®