Page 17 - Tài nguyên & Môi Trường - Số Tết Âm Lịch

17
baotainguyenmoitruong.vn

Duâ rùçng múái taåo ra sûå àöåt phaá
àïí coá nhûäng caánh àöìng luáa vaâ
chuöîi cung ûáng gaåo tham gia
vaâo tñn chó carbon cho muåc tiïu
Net Zero cuãa Viïåt Nam àïën nùm
2050 nhûng ngay luác naây, caác
hoaåt àöång cuãa nöng dên laâm gia
tùng giaá trõ luáa gaåo theo voâng
kheáp kñn cuãa giaãi phaáp kinh tïë
tuêìn hoaân tûâ viïåc têån duång caác
phuå phêím tûâ rúm ra, trêëu, caám
cuãa cêy luáa laâ àiïìu cêìn khuyïën
khñch vaâ àêìu tû...

vaâ möåt söë nûúác khaác. Cuâng vúái àoá laâ taác
àöång bêët lúåi cuãa biïën àöíi khñ hêåu vaâ caác vêën
àïì nguöìn nûúác xuyïn biïn giúái, thïm caác
dêëu hiïåu suy giaãm chêët lûúång àêët vaâ möi
trûúâng do thêm canh luáa...

Luáa gaåo vuâng chêu thöí
chuyïín tûâ lûúång sang chêët
Nïëu àêìu thïë kyã thûá 19, möîi ha tröìng luáa,
chuã yïëu laâ luáa muâa keáo daâi tûâ 5 - 6 thaáng,
nöng dên thu hoaåch àûúåc trïn dûúái 1 têën thò
vúái nhûäng aáp duång kyä thuêåt trong tûúái tiïu,
phên boán hoáa hoåc, cú giúái hoáa àöìng ruöång
vaâ caác giöëng luáa cao saãn lai taåo múái trong
giai àoaån 30 nùm, tûâ 1980 - 2020, cho àïën
nay, nùng suêët luáa bònh quên àaåt 5 - 6 têën
Niïìm vui àûúåc muâa trïn caánh àöìng luáa vuâng ÀBSCL.
luáa/ha laâ àiïìu bònh thûúâng. Tuy àêy laâ möåt
thaânh tñch trong saãn xuêët luáa theo tiïu chñ
ngûúâi tröìng mùåc dêìu hai loaåi naây coá àùåc tñnh
thñch nghi vúái muâa nûúác vaâ phêím chêët haåt saãn lûúång nhûng chûa chuá troång nhiïìu vïì
gêìn nhû nhau. Sau dêìn dêìn, ngûúâi dên khai chêët lûúång nïn giaá gaåo xuêët caãng cuöëi thêåp
hoang caác vuâng àêët “thaão àiïìn” (ruöång àêìy niïn 2010 chó dao àöång trong khoaãng 430 -
coã) vaâ àem caác giöëng luáa muâa miïìn Trung 450 USD/têën trong khi gaåo thúm Thaái Lan
vïì tröìng vaâ thuêìn hoáa. Dêìn dêìn, vuâng chêu àaä dao àöång trong khoaãng 550 - 570
thöí àaä laâ núi àõnh cû múái cuãa ngûúâi Viïåt vaâ USD/têën.
diïån tñch tröìng luáa muâa gia tùng dêìn, àùåc biïåt Nhiïìu nhaâ khoa hoåc úã vuâng chêu thöí àaä
tiïìm nùng nöng nghiïåp cuãa vuâng àêët múái nhêån ra àiïìu bêët cêåp cho ngaânh luáa gaåo Viïåt
naây bùæt àêìu àûúåc chuá yá tûâ àêìu thïë kyã thûá 18. Nam nïn àaä ài theo hûúáng tòm ra nhûäng
Àïën khi ngûúâi Phaáp qua, trong giai àoaån giöëng luáa caác chêët lûúång thún ngon hún maâ
1860 - 1930, hoå àem maáy moác nhû xaáng nùng suêët vêîn cao. Vúái nhiïìu nùm miïåt maâi
thöíi vaâ xaáng caåp khai thöng nhiïìu thuãy löå, hïå nghiïn cûáu, vúái giöëng luáa ST24 cuãa kyä sû
thöëng dêîn thuãy nhêåp àiïìn quan troång giuáp Höì Quang Cua àaä àûúåc Viïån Luáa Quöëc tïë
diïån tñch canh taác luáa múã röång àïën hún 2 xûúáng danh laâ gaåo ngon nhêët thïë giúái vaâo
triïåu ha. nùm 2017 vaâ nùm 2019, coân giöëng ST25 laâ
Tûâ söë diïån tñch naây, vuâng Àöìng bùçng àûúåc cöng nhêån laâ gaåo ngon nhêët thïë giúái vaâ
söng Cûãu Long àaä trúã thaânh möåt vuâng troång ngon thûá nhò thïë giúái nùm 2020. Nhúâ sûå thay
àiïím xuêët caãng gaåo ra thïë giúái, lûúång gaåo àöíi chêët lûúång giöëng vaâ cöng nghïå thu
xuêët tùng nhanh. Àïën cuöëi thïë kyã XIX, möîi hoaåch töët hún, gaåo Viïåt Nam àaä dêìn dêìn
Nïëu xem àêët nûúác Viïåt Nam coá tûâ thúâi Huâng Vûúng thò truyïìn chñnh phuåc thõ trûúâng luáa gaåo thïë giúái vaâ múã
nùm vuâng naây àaä xuêët caãng khoaãng nûãa
thuyïët dên gian “baánh dêìy, baánh chûng” cuãa Liïu Lang dêng triïåu têën gaåo (1896), àïën nùm 1930, lûúång röång sang caác nûúác tiïu thuå gaåo vúái tiïu
lïn vua Huâng laâ möåt chûáng minh dên ta àaä biïët tröìng luáa vaâ lêëy gaåo xuêët caãng àaä lïn àïën xêëp xó 1,5 triïåu chuêín khùæt khe hún nhûng giaá baán cao hún
saãn phêím gaåo laâm ra thûåc phêím tûâ khoaãng 4.000 nùm trûúác... têën, àùåc biïåt sau khi kïnh Xaáng Xaâ No hoaân nhû Nhêåt, Myä, Chêu Êu. Nùm nay, lêìn àêìu
têët. Vaâo àêìu thêåp niïn 1960 àïën 1970, Viïån tiïn giaá gaåo 5% vaâ 25% têëm xuêët caãng cuãa
Tûâ khi nûúác ta chñnh thûác giaânh àûúåc àöåc lêåp, hònh aãnh cêy Viïåt Nam àang àûúåc giao dõch lêìn lûúåt úã
Nghiïn cûáu Luáa Quöëc tïë IRRI àaä giúái thiïåu
luáa luön hiïån diïån trïn quöëc huy, àöìng tiïìn cho thêëy chñnh thïí giöëng luáa IR8, sau naây laâ caác giöëng tiïëp theo mûác 575 USD/têën vaâ lïn 539 USD/têën, cao
àaä thêëy vai troâ cuãa cêy luáa trong vùn hoáa dên töåc. nhû IR36, IR42.., röìi IR64. Giöëng múái túái hún haâng cuâng loaåi cuãa Thaái Lan lêìn lûúåt laâ
àêu thò àûúåc nhêåp nöåi tröìng phöí biïën úã miïìn 14 USD/têën vaâ 27 USD/têën.
Möåt khaão saát nhanh cuãa taác giaã, möåt
Nam àaä taåo nïn möåt kyâ tñch múái trong cuöåc
söë nöng dên cho rùçng, cêìn böí sung kinh
caách maånh xanh trong saãn xuêët luáa gaåo úã
nghiïåm trûúác àêy theo trònh tûå têìm quan
Viïåt Nam noái chung vaâ vuâng chêu thöí Cûãu
troång “Nhêët nûúác, nhò phên, tam cêìn, tûá
hiïån kinh Thoaåi Haâ (Nuái Sêåp, An Giang). Nhûäng nùm thaáng ban àêìu, vuâng chêu Long noái riïng.
Trong giai àoaån 1705 - 1930, khoaãng 20 thöí Cûãu Long naây vöën laâ vuâng “nï àõa” Sau khi chiïën tranh kïët thuác vaâo nùm giöëng” laâ thïm möåt ûu tiïn nûäa liïn quan
con kinh àaâo àaä àûúåc thûåc hiïån bùçng thuã hoang vu, thêëp vaâ truäng, rûâng ngêåp nûúác vaâ 1975, Chñnh phuã Viïåt Nam thöëng nhêët àaä àïën thõ trûúâng mua baán, giaá caã luáa gaåo rêët
cöng, trong àoá nöíi bêåc nhêët laâ cöng trònh àöìng coã hoang daåi baåt ngaân, ài laåi hoaân ngay lêåp tûác bùæt àêìu chiïën dõch saãn xuêët gaåo cêìn thiïët cho ngûúâi tröìng luáa, trúã thaânh
kinh àaâo Vônh Tïë (Chêu Àöëc - Haâ Tiïn) do toaân bùçng ghe xuöìng. Thúâi êëy, coá nhûäng núi khùæp núi vaâ bùæt tay vaâo möåt söë dûå aán caãi taåo “Nhêët nûúác, nhò phên, tam cêìn, tûá giöëng,
quan Thoaåi Ngoåc Hêìu chó huy keáo daâi suöët ngûúâi dên phaãi söëng trong caãnh "nûãa nùm múái úã nhûäng vuâng bõ chiïën tranh taân phaá do nguä giaá”. Vúái caái nhòn múái, caác chûúng
5 nùm (1819 - 1824). Kinh Vônh Tïë àûúåc ài trïn mùåt nûúác, saáu thaáng àaåp trïn àêët tònh traång thiïëu lûúng thûåc nghiïm troång trong trònh gia tùng chêët lûúång gaåo cuãa Viïåt
xem laâ kinh àaâo àa muåc tiïu àêìu tiïn cuãa àöìng khö. Tuy laâ núi coá àêìy töm caá, rùæn ruâa, nûúác. Möîi tónh nïn cung cêëp caâng nhiïìu luáa Nam àaä àûúåc àïì xûúáng theo muåc tiïu taåo
vuâng Àöìng bùçng söng Cûãu Long, vûâa coá ïëch nhaái, chim dúi vaâ rau daåi àêìy àöìng gaåo caâng töët. Giai àoaån 1975 - 2005, quan ra nhûäng phêím chêët thúm ngon hún,
chûác nùng an ninh, quöëc phoâng (ngùn chùån nhûng ngûúâi Viïåt phaãi tòm núi coá cêy luáa àiïím cuãa chñnh quyïìn xem yïëu töë nûúác mùån nhiïìu dinh dûúäng hún vaâ saåch hún theo
giùåc Cao Miïn, Xiïm La), vûâa coá chûác nùng moåc àûúåc àïí laâm lûúng thûåc, choån núi àoá xêm nhêåp vaâo nöåi àöìng àûúåc coi laâ möåt haån hûúáng hûäu cú.
thoaát luä söng Mekong vïì phña Biïín Têy, ài dûång nhaâ sinh söëng. Vuâng chêu thöí naây coá chïë àöëi vúái saãn xuêët nöng nghiïåp vaâ luä luåt laâ Ngoaâi ra, viïåc canh taác gaåo àûúåc aáp
laåi giûäa Chêu Àöëc - Haâ Tiïn, vûâa coá chûác giöëng “luáa ma” laâ loaåi luáa cho höåt ùn àûúåc, möëi àe doåa àöëi vúái viïåc thêm canh cêy luáa. Vúái duång caác giaãi phaáp kyä thuêåt nhû 1 phaãi 5
nùng xaã pheân cuâng Têy Nam Kiïn Giang vaâ tuy rùçng höåt nhoã, cûáng gaåo, tûå moåc, tûå ra quan niïåm naây, möåt söë cöng trònh thuãy lúåi àaä giaãm, tûúái khö - ûúát xen keä vaâ caác biïån
cung cêëp nûúác ngoåt cho ngûúâi dên hai bïn haåt, tûå ruång hoang daä trong caác caánh àöìng àûúåc xêy dûång vúái muåc tiïu tùng saãn lûúång phaáp laâm giaãm phaát thaãi khñ nhaâ kñnh khaác.
búâ. Viïåc thûåc hiïån caác dûå aán thuãy lúåi lúán tiïëp luåt muâa nûúác nöíi. Sau naây, ngûúâi dên coá luáa maâ khöng quan têm àïën taác àöång xaä höåi, Duâ rùçng múái taåo ra sûå àöåt phaá àïí coá nhûäng
tuåc cho àïën giai àoaån 1945 - 1960 bõ giúái thïm möåt loaåi luáa moåc nhanh theo nhõp con kinh tïë vaâ möi trûúâng. caánh àöìng luáa vaâ chuöîi cung ûáng gaåo tham
haån laåi do chiïën tranh, nhûng àûúåc khúãi nûúác, goåi laâ luáa nöíi. Theo nhiïìu vuå laäo nöng, Hïå söë sûã duång àêët luáa tûâ 1,4 lïn 1,7 röìi gia vaâo tñn chó carbon cho muåc tiïu Net
àöång laåi sau nùm 1960 nhû dûå aán thuãy nöng luáa nöíi coá nguöìn göëc tûâ phña àöìng luä Cam tiïëp tuåc àêíy lïn 2,0 vaâ coá núi lïn àïën trïn Zero cuãa Viïåt Nam àïën nùm 2050 nhûng
Myä Phûúác cuãa SOGREAH nùm 1963, kïë Böët vaâ vuâng Biïín Höì, theo muâa luä tröi haåt vïì 2,5. Diïån tñch luáa 3 vuå nùm múã röång, thêåm ngay luác naây, caác hoaåt àöång cuãa nöng dên
hoaåch caãi taåo vuâng Àöìng Thaáp Mûúâi cuãa àïën vuâng Tûá giaác Long Xuyïn vaâ vuâng chñ coá möåt söë núi úã Long An vaâ Tiïìn Giang, laâm gia tùng giaá trõ luáa gaåo theo voâng kheáp
Liïn àoaân Cöng binh Hoa Kyâ vaâ dûå aán thuãy Àöìng Thaáp Mûúâi. àaä coá nhûäng ö ruöång canh taác 2 nùm 7 vuå kñn cuãa giaãi phaáp kinh tïë tuêìn hoaân tûâ viïåc
nöng Goâ Cöng cuãa Chñnh phuã Haân Quöëc Ngûúâi dên Viïåt thêëy giöëng luáa naây tröìng, luáa ngùæn ngaây! Duâ rùçng nùm 2013, vuâng têån duång caác phuå phêím tûâ rúm ra, trêëu,
nùm 1971, dûå aán thuãy nöng Tiïëp Nhûåt cuãa goåi laâ luáa nöíi, phên biïåt tïn goåi vúái luáa ma laâ chêu thöí àaä taåo ra gêìn 25 triïåu têën luáa caám cuãa cêy luáa laâ àiïìu cêìn khuyïën khñch
vaâ àêìu tû.q
Nippon Koei nùm 1972. loaåi luáa tûå nhiïn khöng tröìng, coân luáa nöíi do nhûng giaá baán khaá thêëp so vúái gaåo Thaái Lan