Page 64 - Sức khỏe & Môi trường

QUY TRÌNH ĐỂ TẠO RA ONDEL-ONDEL
CŨNG CÓ NHỮNG NGHI LỄ NGHIÊM NGẶT.
TRƯỚC KHI CHẾ TÁC, CÁC NGHỆ NHÂN
CHUẨN BỊ NHIỀU LỄ VẬT NHƯ HƯƠNG, HOA,
BÁNH, CHÁO..., RỒI LÀM LỄ CẦU XIN CHO
VIỆC TẠO DỰNG ONDEL-ONDEL DIỄN RA
SUÔN SẺ VÀ LINH HỒN TRÚ NGỤ TRONG
CON BÚP BÊ LÀ LINH HỒN TỐT LÀNH.

Nghệ thuật Ondel-ondel

Tại các lễ hội hay đám cưới của người Betawi, Ondel-
ondel thường xuất hiện theo cặp đôi với hình thức
biểu diễn, đi kèm với nhiều loại hình nghệ thuật khác.
Âm nhạc không thể thiếu khi phụ họa cho Ondel-
ondel là các nhạc cụ truyền thống như tambourine
(xúc xắc), trống (pencak), kèn (tanjidor), bộ gõ
ondel mất khoảng 1 tuần. Cái khó của người thợ là (gambang Kromong)... Âm nhạc vang lên, cặp Ondel-
làm sao tạo được một bộ khung vững chãi và cân ondel lênh khênh khổng lồ lắc lư, xoay tròn, tương tác
bằng nhưng phải nhẹ để không làm khó cho người với nhau, mang đến không khí vui nhộn và cuốn hút.
điểu khiển khi chui vào bên trong, giúp họ có thể vừa
nâng Ondel-ondel lên, vừa di chuyển hoặc nhảy múa. Hiện nay, các buổi biểu diễn Ondel-ondel ít hơn trước
vì cuộc sống hiện đại xuất hiện nhiều hình thức giải trí
Ông Malyadi cho biết thêm, trước đây, Ondel-ondel mới lạ và hấp dẫn làm lu mờ và phai nhạt một số giá
được coi là rất linh thiêng vì người dân tin rằng nó có trị truyền thống. Ondel-ondel chỉ xuất hiện nhiều vào
linh hồn và có thể xua đuổi tà ma. Vì vậy, quy trình những dịp lễ hội. Mặc dù vậy, vẫn có thể gặp Ondel-
để tạo ra Ondel-ondel cũng có những nghi lễ nghiêm ondel khổng lồ lắc lư trên đường phố Jakarta, hoặc
ngặt. Trước khi chế tác, các nghệ nhân chuẩn bị nhiều trong các cửa hàng đồ lưu niệm với kích thước thu
lễ vật như hương, hoa, bánh, cháo..., rồi làm lễ cầu xin gọn, dù là để giải trí, lưu niệm hay chỉ để trưng bày.
cho việc tạo dựng Ondel-ondel diễn ra suôn sẻ và linh
hồn trú ngụ trong con búp bê là linh hồn tốt lành. Tại khu trung tâm Jakarta, giữa đường phố đông đúc,
hối hả, bất chợt có thể bắt gặp những Ondel-ondel
Các nghi lễ này được duy trì đến những năm 1980. Từ cao lớn, lắc lư, thư thái đi lại, tạo nên một thành phố
sau khi Thống đốc Jakarta khi đó là ông Ali Sadikin với nét tương phản giữa hiện đại và truyền thống, hối
tuyên bố công nhận Ondel-ondel là biểu tượng văn hả và chậm rãi, xen giữa tiếng xe cộ ồn ào là tiếng
hóa của Jakarta, Ondel-ondel bắt đầu xuất hiện dưới nhạc cụ réo rắt và bình yên.
hình thức nghệ thuật trình diễn và còn được dùng để
trang trí. Khuôn mặt của Ondel-ondel trước đây vốn Không biết tự lúc nào, Ondel-ondel đã trở thành một
đáng sợ và thần bí, được thay thế bằng vẻ thân thiện nét văn hóa không thể tách rời khỏi phong tục của
và vui nhộn. Nghi thức rườm rà, thần bí trước khi chế người Betawi, đồng thời là một biểu tượng của thành
tác được loại bỏ. Ondel-ondel cũng bắt đầu được sử phố Jakarta gần 500 năm tuổi. Búp bê hình nộm này
dụng để trang trí các tòa nhà hoặc văn phòng, công đã đi vào thơ, vào nhạc và hội họa, người dân Jakarta
sở ở Jakarta, thậm chí là cả trên các cột điện của trân trọng Ondel-ondel như một nghệ thuật đặc trưng
thành phố. của thành phố. n

64 SỨC KHOẺ & MÔI TRƯỜNG