Page 27 - Văn Nghệ Sóc Trăng
P. 27
hQi m6i duqc khdm ph6, ph6 ph6n vA ldm m6i Mikhail Bakhtin cho ring vdn hgc c6 tinh cldi
mQt caich (r nhi6n, kh6ng cl6 bdt gap ngo:ri thoEi (dialogism), tuc ld khA ndng tuong tiic vi
ddi. Eic thi cta vdn hsc nghQ thuat la thdy phAn 6nh mQt cdch da chi6u gifra c6c tidng n6i
f
"quen" md "1q;'; " thdy v{y nhrmg hdng phAi va tu&ng khdc nhau trong xd hQi. Qua d6,
vQy". Vi vQy, khi nhin nhdn, denh gie, phe vin hgc kh6ng chi li noi di6n ra nhrlng suy
binh, so sdnh thdm dinh tac phdm nghQ thuQt, tu cd nhAn cta tdc gii, mA cdn lA mQt kh6ng
f
mpi lsc lusng xa hQi nha't thidt phAi lrru ddn gian noi ciic quan tlidm xd hQi giao thoa, mAu
tinh ddc tht niy, kh6ng thd cdo bing, cl6nh thuAry tao ndn sg phAn dnh tinh td v6ri nhnng
ddng voi cdc linh vuc vin ho6 xd hQi khric. thay ddi trong xd hQi. Trong quydnThe Mirror
Khai niem "tinh tt{c tht nhay cAm, tinh td" and the Lamp (guong vd ddn) nha lf lufn M.H.
cria VHNT di dugc nhi6u nhd lf ludn tr6n thd Abrams da lj giAi ring vdn hqc, .l6c biQt ld
gi6i quan tAm vi giAi thich qua c6c phuong vin hgc l6ng mqn, kh6ng chi li tdm guong
diQn khdc nhau. Trong li luin cua Aristotle, phin chidu hi€n thgc mi cdn li "nggn dEn"
vin hqc li "mimesis" - sg bit chu6c, phAn dnh soi s6ng vi bidn ddi thuc tai, khoi dQy nhring
cAm xric cao dqp vd ldm giAu c6 th6m tAm h6n
hi€n thuc mQt c6ch tlOc cl5o vd c6 chi6u sAu,
ginp nguoi ctgc kh6ng chi thdy mi cdn cAm vA ngudi dqc.
hidu ciic khia canh phric tap cta ddi sdng. Ttt Tt g6c tlQ li ludn cho thdy: Vdn hqc nghQ
cl6y, tinh nhEy cdm clugc x5c dinh ld khA ning thuflt c6 khA ndng chuydn tAi c6c tu tu&ng
cta vdn hgc trong vi€c truy6n tAi cdc giri tri xa phr?c t4p vd tinh td th6ng qua hinh tugng,
hoi mot cech tinh td, gien ti6p, th6ng qua hinh bidu tuqng mi kh6ng cAn st d1rng nhr?ng lf
tuong va bidu tuqng nghQ thuat. Trong phAn ludn, l4p ludn th8ng thtng. TruyQnngtn Mudi
tAm hgc vXn hoc cria Freud, nhay cam cia vdn cia rrhtg cua Nguy6n Huy ThiQp mang nhi6u
hec cdn dugc thd hiQn qua khA ndng tdc dQng bidu tuqng v6 kh6t vgng cria con ngudi trong
vdo v6 thric, khoi gvi vd phAn dnh nhirng ham hanh trinh eli tim 14i cdi t19p thi6n luong bf
mudn, n6i sg hii, xung dOt dn sAu trong tAm khudt ldp do dp h1c cuQc sdng. Nhi6u dQc giA
tri con ngudi. Freud li giAi ring v5n hec c6 sE tim thdy tiSng n6i luong_tri tt hanh alOng
thd di6n d4t cdc tr4ng th6i cAm xric phric t4p cia nhAn vdt chinh rdng: m6i sinh vQt ddu c6
mi kh6ng bi gi6i han boi ng6n ngii lyi tri, vd tra tri tu th6n; con nguoi dang lqi dung tri
nhd al6, tinh nhay cAm trong vdn hgc kh6ng tu€ vd sric m4nh v5n minh dd dp tl{t vi lim
chi ddn ttr viQc phAn 6nh hi€n thgc, mi cdn chri thi6n nhi6n; vd nh6 ring, con ngucri dang
tu viQc khoi gor vd giAi ph6ng cim xfc tidm tlugc hu6ng |qi ich cia ciic sinh vit nhtmg
dn cria con ngudi. Tidu thuydt RrzS Na-Uy kh6ng cl6ng nghia v6ri viQc ch(rng chi t6n t4i
crja nhi vdn Nhdt BAn Haruki Murakami, v6i vi lgi ich cta chring ta. Theo Bloom, sric manh
c6u chuyQn di6n ra trong bdi cAnh Nhat BAn cta vin hqc kh6ng nim d viQc li giAi cu thd
nh(rng ndm 1960 vit xoay quanh nhfrng mdi mQt kh6i niQm, mi o khi ndng gqr mo, khoi
quan hQ tinh cAm phric t4p cua nhAn vdt chinh d{y nhimg suy nghi, cim xric s6u xa thdng
da trd thanh tac phdm dugc dich ra nhi6u thri qua hinJr dnh, bidu tuqng da nghia. Nhidu
tidng tr6n thd gioi boi nhtrng vdn dd nhu tinh t6c phdm nghe thuat c6 sric hiQu triQu quAn
y6u, c6i chdt, su c6 don vd sq truong thAnh chring rdt l6n.
di ch4m cldn mAu sd chung trong tAm li cria Tinh tlic thi cta VHNT thd hi€n 6 khA
nhdn lo4i c6c nhAn vQt trong truyen dugc xAy neng tao ra c6c "thd gioi nghQ thuQt" ri€ng
dr,mg tinh td, mang nhi6u chidu sAu tAm l1/, biQt, noi cdc chudn mgc vd gi6 tri dugc kh6m
girip ngudi atec co thd ddng cam vir lidn tuong phd vd tdi hiQn duoi nhi6u g6c nhin khdc
ddn cuQc s6ng cta chinh minh. nhau. Trong tric phdm S/2, Roland Barthes
O mdt xE hOi, tinh nhqy cAm trong VHNT cho ring vdn hgc kh6ng chi lA su mi6u tA, md
xua't phat tri chinh ndng lqc cAm nh{n, phin li hinh clQng tqo ra mQt thuc tqi m6i th6ng
iinh ciic tr4ng thdi cam xric va hi6n thvc xa hQi qua cdc ma nghQ thuit. Barthes cho ring "tinh
mQt cdch sau sec ve chAn thuc. Nhd li lu{n dac thn" cta VHNT nim o kha nang bi6n d6i
lin ngiA Sdc lring
r) XUAil AI II 1
.,.. I
