Page 156 - Văn Nghệ Phú Yên

Chùa Từ Quang trải qua nhiều vị trụ trì, đến đời thiền sư Huệ Nhãn đã
có công rất lớn huy động các tăng ni, phật tử thập phương góp công sức kiến
tạo ngôi chùa. Đứng trong sân chùa có thể thả tầm mắt bao quát cả một vùng
núi đồi trập trùng.

Ở độ cao 100m so với mực nước biển, với diện tích khoảng 5.000m , chùa
2
Đá Trắng có lợi thế cực kỳ nổi bật với những khối đá trắng, kiến trúc chùa từ
cổng, bờ thành, sân chùa, vườn mộ tháp đến nhà chánh điện thờ Phật... đều
nhỏ nhưng rất đẹp và chỉn chu.
Trong chiến tranh, ngôi chùa bị tàn phá; sau đó được kiến tạo lại và vẫn
giữ đường nét kiến trúc ban đầu. Khi đến đây, bạn sẽ ấn tượng ngay khi bước
chân vào cổng chùa, rồi đến khu vườn mộ tháp còn nguyên vẹn với 8 ngôi mộ
lớn nhỏ, có lối kiến trúc độc đáo. Bên những mộ tháp là những tượng thú, hoa
văn, phù điêu tinh xảo, với nhiều tư thế dáng vẻ khác nhau. Mỗi ngôi mộ tháp
là một tác phẩm kiến trúc phủ màu thời gian; khu vườn mộ tháp là một bộ
phận quan trọng tạo nên vẻ đẹp độc đáo của ngôi chùa này.
Những phiến đá lớn nhỏ màu trắng tạo nên con đường từ quốc lộ 1 lên
chùa được gọt đẽo, lắp đặt công phu, với nhiều kiểu dáng khác nhau, nối dài
vài trăm mét cho ta thấy được độ thẩm mỹ và công sức của người xưa. Đá
trắng ở đây cũng là một thành phần tạo nên vẻ đẹp quyến rũ và khác biệt của
ngôi chùa.
Là ngôi chùa cổ, nổi tiếng ở Phú Yên, ngoài vẻ đẹp về cảnh quan thiên
nhiên, kiến trúc, nơi đây còn là địa chỉ đỏ trong cuộc khởi nghĩa Cần Vương
và phong trào đấu tranh chống Pháp của Nhân dân Phú Yên vào cuối thế kỷ
XIX đầu thế kỷ XX.

Những mốc son lịch sử
Tương truyền rằng, những lần đi thuyền chiến trên vịnh Xuân Đài, chúa
Nguyễn Ánh đã có cơ hội được thưởng thức các món ngon vật lạ của vùng đất
này và ông tỏ ra rất thích xoài tại chùa Đá Trắng. Dưới thời vua Gia Long, xoài
đá trắng ở Phú Yên trở thành sản vật tiến vua trong dịp tết Đoan Ngọ (ngày
5/5 âm lịch) hằng năm.

Xoài đá trắng trái nhỏ, vỏ mỏng, vị thanh ngon. Hiện nay chỉ còn lại 4 cây
ở 4 góc chánh điện, trong đó 3 cây không còn ra trái, 1 cây năm có năm không.
Các cây xoài này trở thành cây cổ thụ, cây di sản Việt Nam.

Chùa Đá Trắng còn là pháo đài của nghĩa quân Cần Vương cuối thế kỷ
XIX ở Phú Yên. Chùa cũng là nơi gặp gỡ, hội họp giữa thống sứ Lê Thành
Phương với các nghĩa sĩ, tướng quân Cần Vương. Sau 2 năm dựng cờ khởi

150 VĂN NGHỆ PHÚ YÊN