Page 3 - Đăcj san Thông tin Tư tưởng

P.T.H
(Xem tiếp bìa 3)
01+02/2025
Năm M i
Số 50+51
Chúc m ng
BAN CHẤP HÀNH ĐẢNG BỘ TỈNH HÀ TĨNH
§ÆC SAN
§ÆC SAN
(Tiếp theo bìa 4) * PHAN THƯ HIỀN -1483) quê xã Độ Trong những năm đổi mới, Can Lộc luôn là một trong Trở lại giai thoại “Bút Cấm Chỉ - Sĩ Thiên Lộc”, thành Vũ Di m là 1 trong t h Tràng An. Tranh minh h a hương, đất nước./. nuôi dưỡng bao thế hệ hiền tài làm rạng danh cho quê xưa, Can Lộc nay, như một mạch nguồn trong lành chảy mãi, Tinh thần hiếu học và truyền thống khoa bảng Thiên Lộc các địa phương dẫn đầ
§ÆC SAN
ĐẶC SAN nhờ đó Vũ Diệm mới được đi thi. Năm Bảo Thái thứ 10 mất, triều đình nhà Lê gia tặng ông chức Đặc tiến kim tử §ÆC SAN
(1729) ông dự kỳ thi hương đậu đầu (giải nguyên). Năm Vinh Lộc Đại phu, Đại lý tự khanh, tước Hồng Lĩnh Bá, được
(Số 50+51 tháng 01+02/2025) Vĩnh Khánh thứ 4 (1732) triều đình mở khoa thi hoành từ, xếp vào loại công thần bậc nhất (trụ quốc thượng trật). Vua
ông đã dự thi và đứng đầu, được bổ vào chức Thị nội, tức là Lê đã tổ chức tang lễ chu đáo cho ông, thi hài ông được táng
người giúp việc giấy tờ ở trong phủ chúa Trịnh. Thời Lê, Vũ tại quê nhà. Đồng thời, triều đình cũng cấp ruộng nghĩa điền
Diệm đứng đầu nhóm “Tứ hổ Tràng An”. Tứ hổ là 4 con hổ, 10 mẫu để hàng năm phục vụ tế lễ ông. Nhà thờ danh nhân
chữ dùng người xưa chỉ “bộ tứ” những người học hành uyên Vũ Diệm cũng đã được xếp hạng di tích, thu hút khách
bác, trí tuệ tài hoa, có sức mạnh phi thường trong trận bút, phương xa - đặc biệt là học sinh, sinh viên đến thắp hương
trường văn, gồm: Nguyễn Bá Lân (1700 - 1786), quê ở xã tưởng nhớ đến một người tài nước Nam, một “tứ hổ” của đất
Cổ Đô, huyện Tiên Phong, trấn Sơn Tây (Ba Vì, Hà Nội); Nhữ Tràng An kinh kỳ.
Đình Hiền (1659 - ?) còn có tên khác là Nhữ Tiến Hiền, người *
làng Hoạch Trạch, huyện Đường An, xứ Hải Dương (nay Trở lại giai thoại “Bút Cấm Chỉ - Sĩ Thiên Lộc”, thành
thuộc xã Thái Học, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương); ngữ này không chỉ là để ca ngợi Hoàng Giáp Vũ Diệm, mà BAN CHẤP HÀNH ĐẢNG BỘ TỈNH HÀ TĨNH
Nguyễn Công Thái (1684 - 1758) còn có tên là Nguyễn Kim còn bao hàm cả việc ngợi ca nhiều vị đại khoa khác xuất
Thái, người làng Kim Lũ, huyện Thanh Trì (nay thuộc thân từ Thiên Lộc - Can Lộc. Sĩ tử ở vùng quê này thời Lê
phường Đại Kim, quận Hoàng Mai, Hà Nội). Đây là nhóm bốn nhiều và ai cũng giỏi. Thời kỳ Nho học, Can Lộc có 42 vị
người tài năng lỗi lạc bậc nhất Thăng Long xưa. Họ đều là đỗ đại khoa, trong đó có 39 tiến sĩ, chiếm 1/3 của cả tỉnh
những danh sĩ xuất hiện vào thế kỷ 17, thi cử đỗ đạt cao, Hà Tĩnh thời bấy giờ, được ghi danh trên bảng vàng Văn
phục vụ dưới thời nhà Lê và lập được công lao lớn cho triều miếu Quốc Tử Giám. Ngoài ra còn có hàng trăm người đỗ
đình, trong đó nổi bật nhất là Vũ Diệm. hương cống, cử nhân. Chỉ nói riêng về truyền thống dòng
Là nho sĩ học giỏi nổi tiếng, Vũ Diệm thi đỗ Bảng họ, gia đình thì hiếm thấy nơi nào có những dòng họ và
nhãn, nhưng vua ngự phê nhầm một chữ mà bị tụt xuống gia đình từ đời này sang đời khác nổi tiếng về học hành,
Hoàng giáp. Tuy vậy, danh tiếng của ông ngày càng được đỗ đạt, làm rạng rỡ quê hương đất nước như vùng quê
khẳng định qua các chức quan mà triều đình nhà Lê trao này. Tiêu biểu như: Dòng họ Nguyễn Huy Trường Lưu với
phó. Năm Vĩnh Hựu thứ 5 (1739) đời Vua Lê Ý Tông, Vũ nhiều thế hệ đều là những bậc tài hoa, thơ văn nổi tiếng,
Diệm dự kỳ thi hội được xếp thứ nhì. Đến kỳ thi đình sau trong đó, Nguyễn Huy Oánh là người sáng lập “Phúc
đó, quan chấm quyển tính điểm tâu xin lên vua ban cho Giang thư viện” và “Trường Lưu học hiệu” ở quê hương;
Số 06 - đường Nguyễn Thiếp ông vào hạng Đệ nhất giáp Đệ nhị danh (tức Bảng nhãn). dòng họ Ngô Trảo Nha dưới thời Lê và Tây Sơn có 18
Thành phố Hà Tĩnh Nhưng khi vua cầm bút ngự phê thì sơ ý ghi nhầm thành: Quận công, 36 Hầu tước, 4 Tiến sĩ; họ Nguyễn Bật ở làng
Vũ Di m là 1 trong t h Tràng An. Tranh minh h a
ĐT: 02393. 855 739 Đệ nhị giáp, Đệ nhất danh, tức là Hoàng giáp - tụt mất Mật Thiết, nổi danh bởi kế tiếp hàng chục đời có người đỗ
Fax: 02393. 851 925 một bậc so với nhất giáp (nhất giáp là Trạng nguyên, đạt, khoa danh, tiêu biểu có La Sơn Phu Tử Nguyễn Thiếp
Bảng nhãn, Thám khoa - nhị giáp là Hoàng giáp). Khi nghe
Email: thongtintuht@gmail.com GIAI THO I V (1723 - 1804) là nhân vật lịch sử kiệt xuất tài cao, đức
Chịu trách nhiệm xuất bản tin, cả triều đình, bạn hữu đều tiếc cho Vũ Diệm. Về sau trọng, tinh thông lý số; họ Hà ở Tùng Lộc, cuối thế kỷ XV
HÀ VĂN HÙNG khi biết rõ sự nhầm lẫn trên, nhà vua đã sữa chữa lỗi lầm có Hà Công Trình (1434 - 1511) đỗ Đệ nhị giáp Tiến sĩ đời
“BÚT CẤM CHỈ, SĨ THIÊN LỘC”
bằng cách tặng cho ông đôi câu đối sơn son thiếp vàng để Vua Lê Thánh Tông, làm quan đến Thượng thư bộ Hình,
Ban Biên tập an ủi: Tam khoa thủ cứ khai tiền tích/ Nhị giáp cao đề khả bộ Công; năm 1502 kiêm chức Tế tửu (Hiệu trưởng) Quốc
BÙI NHÂN SÂM hậu tri (Nghĩa là: Thi đậu cả 3 kỳ thi, mở ra một con đường Tử Giám; Ngự sử Bùi Cẩm Hổ (1390 -1483) quê xã Độ
NGUYỄN TRÍ LẠC trước/ Tên tuổi của Hoàng giáp được đề rõ ở chốn cao để Liêu, huyện Thiên Lộc (nay là xã Đậu Liêu, thị xã Hồng
PHAN THƯ HIỀN
NGUYỄN XUÂN HẢI cho hậu thế đều biết). Sau khi thi đậu, Hoàng giáp Vũ Lĩnh) được xem là một trong hai vị khai quốc công thần
LÊ VĂN KHÁNH Diệm đã được triều đình nhà Lê giao cho nhiều trọng và đã được cử làm thái sư dạy học cho con trưởng của Lê
hời Lê, kinh thành Thăng Long rộ lên trong dân một gia đình nhà nho có truyền thống hiếu học và đức hạnh.
PHAN THỊ MAI LINH trách quan trọng như: Hàn Lâm viện biên tu đến Đông Lợi là Vua Lê Thái Tông; Thám hoa Phan Kính (1715 -
gian câu cửa miệng “Bút Cấm Chỉ, sĩ Thiên Lộc”. Thành Thân sinh của Vũ Diệm là cụ Vũ Văn Tuyển - đỗ đầu kỳ thi
các Học sĩ, Đại lý tự khanh, Đốc đồng xứ Kinh Bắc, Võ
1761) quê ở làng Vĩnh Gia, nổi tiếng “thần đồng”, lên 7
HOÀNG VĂN THANH ngữ ấy có nghĩa là loại bút tốt nhất chỉ có ở ngõ Cấm Chỉ. hương từ lúc còn rất trẻ. Cụ từng giữ chức Tri phủ Kiến
tướng công… Là người có kiến thức sâu rộng, nên dù nhận
tuổi đã thuộc Thiên Gia Thi. Năm Canh Tuất (1730), sĩ tử
TRẦN THỊ TỐ UYÊN Chuyện là: Ngõ Cấm Chỉ nằm ở cuối phố Hàng Bông xưa nơi Xương, trấn Sơn Nam. Về sau vua quan xét Vũ Văn Tuyển có
chức quan nào, ông cũng nhận được lời khen. Vũ Diệm
ghi tên trình văn ở Quốc tử Giám lên tới 400 người mỗi
không chỉ là một vị quan thanh liêm cần mẫn, từng trải
kỳ, cả 2 kỳ năm đó cụ được suy tôn là người đứng đầu
Thư ký Ban biên tập này gần Trường thi Thăng Long, nên có rất nhiều hàng bán công trong việc dạy dỗ con cái đỗ đạt cao, cho thăng lên chức
nhiều chức vụ quan trọng trong bộ máy của chính quyền
PHAN THỊ MAI LINH bút mực, đồ dùng cho sĩ tử. Đặc biệt, nơi đây có loại bút lông Tham nghị xứ Hưng Hóa. Là con nhà theo đường khoa cử, Vũ
“Nghệ An ngũ tuyệt”; Võ Liêm Sơn là học trò Trường
Diệm sớm bộc lộ trí thông minh, học nhiều biết rộng, năm lên
thời Lê, mà ông còn là một nhà giáo mẫu mực có uy tín
Quốc học Huế. Ông là người thầy có công dạy dỗ, hướng
Trị sự được xem là thượng hảo hạng dùng để viết chữ Nho nổi tiếng 4 tuổi đã biết làm câu đối, 8 tuổi đã biết làm văn thơ. Thưở
lớn trong giới giáo dục. Khi làm thầy giáo, ông được mệnh
nghiệp cho các cán bộ cách mạng ưu tú tiền bối của Ðảng
TRẦN THỊ TỐ UYÊN bền và đẹp, được các nho sĩ ưa chuộng, bốn phương đổ xô về nhỏ, Vũ Diệm là người nổi tiếng học giỏi, được thiên hạ thời
danh là “người nhà Trời”, bởi sức dạy không biết mệt mỏi,
đây để mua bút, dần dà tạo nên thương hiệu “bút Cấm Chỉ”.
ta như Trần Phú, Hà Huy Tập, Nguyễn Chí Diểu, Nguyễn
học trò có nhiều người đỗ đạt cao và làm quan thanh bấy giờ ca tụng hết lời. Năm 13 tuổi ông đi thi khảo hạch ở
Khoa Văn, Võ Nguyên Giáp...
Còn “sỹ Thiên Lộc” là nói về người học trò giỏi nhất quê
Bìa 1: L h i C u ngư Như ng B n liêm. Khi cầm quân đi đánh giặc, ông dùng tài năng, đức tỉnh được đỗ đầu. Một số tư liệu còn cho biết, hồi còn nhỏ Vũ
nh: Hương Thành ở Thiên Lộc (tức Vũ Diệm), đỗ cao, văn hay nhất kỳ thi Tiến Trong những năm đổi mới, Can Lộc luôn là một trong
độ và chiến lược “tâm công” (đánh vào lòng người) để cảm Diệm làm văn cho người đi thi, bị phát giác, triều đình đã cấm
sĩ năm Cảnh Hưng thứ 48 - 1787. các địa phương dẫn đầu phong trào học tập của Hà Tĩnh.
hóa quân thù. Cách đánh của ông giành thắng lợi mà không cho dự thi. Lớn lên theo học ở kinh đô Thăng Long, có
Tinh thần hiếu học và truyền thống khoa bảng Thiên Lộc
Vũ Diệm còn có tên là Vũ Diễm, sinh năm Ất Dậu, niên
In 8.000 bản, khổ 19x26,5cm tại Công ty CP không phải tốn đạn, không phải đổ máu, khiến cho đối lần trong một ngày mà ông đã làm 12 bài luận tập, và các bài
xưa, Can Lộc nay, như một mạch nguồn trong lành chảy mãi,
In Hà Tĩnh. Giấy phép hoạt động báo in số hiệu Chính Hòa thứ 26 (1705) tại làng Đông Hòa, xã Thổ thi này đều được điểm cao nhất. Đó là năm Vũ Diệm 25 tuổi,
phương cũng phải khâm phục.
95/GP-XBĐS của Cục Báo chí - Bộ Thông tin nuôi dưỡng bao thế hệ hiền tài làm rạng danh cho quê
Hoàng giáp Vũ Diệm mất vào ngày 12/10 âm lịch
Truyền thông cấp ngày 15/10/2024. In Vượng, huyện Thiên Lộc, trấn Nghệ An, nay thuộc xóm 13, tiếng đồn thông minh học giỏi đã lan khắp nước và lan đến cả Chúc m ng
hương, đất nước./.
(không rõ năm) khi đang làm việc tại nhiệm sở. Sau khi ông
xong và nộp lưu chiểu tháng 01/2025. xã Vượng Lộc, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh. Xuất thân trong triều đình, Vua Lê, chúa Trịnh đã ra sắc chỉ xá tội cho ông, Số 50+51
P.T.H
(Xem tiếp bìa 3) Năm M i 01+02/2025